Στο προηγούμενο τεύχος (Νο.67) του περιοδικού μας ασχολήθηκα με τις οσμές, που ενδέχεται να αναπτυχτούν, μέσα σε κλιματιζόμενους χώρους και σε ψυκτικούς θαλάμους, καθώς επίσης και με τα συστήματα καταπολέμησης και εξουδετέρωσης αυτών των οσμών μέσα στους ίδιους χώρους, στους οποίους αναπτύσσονται.
Γράφει ο Δημήτρης Μενεγάκης
Μηχανολόγος – Μηχανικός
Το σημερινό μου θέμα είναι η συνέχεια του προηγούμενου και για να σας συνδέσω ομαλά με αυτό, θεωρώ σκόπιμο να επαναλάβω, μόνο επιγραμματικά, τα συστήματα καταπολέμησης και εξουδετέρωσης των οσμών, που είναι τα παρακάτω επτά:
− Καταπολέμηση με αερισμό – εξαερισμό,
−Με κατακράτηση (adsorotion)
−Με απορρόφηση (absorotion)
−Mε καταλυτική καύση
−Με ηλεκτρικούς και ηχητικούς απορροφητές
−Με παράλλαξη (modification) και
−Με παρεμβολή (masking).
Για τα πέντε πρώτα συστήματα έγινε λόγος στο άρθρο μου του προηγούμενου τεύχους, στο οποίο αναπτύχτηκαν τόσο σε έκταση όσο και στο βάθος, που αφορά τους ψυκτικούς και τους τεχνικούς που ασχολούνται με τη μελέτη και κυρίως με την επίβλεψη της λειτουργίας τέτοιων εγκαταστάσεων. Τα δύο τελευταία συστήματα, δηλαδή η παράλλαξη και η παρεμβολή θα μας απασχολήσουν στο σημερινό μου άρθρο. Είναι συστήματα απλά στη εφαρμογή τους και χαμηλού κόστους στη χρήση τους. Παρά ταύτα, θα τα αναφέρω με στόχο να μην τα εφαρμόσετε ΠΟΤΕ στην καριέρα σας.
Η παράλαξη (modification) είναι η μέθοδος καταπολέμησης μιας οσμής με τη χρησιμοποίηση κάποιας άλλης, με το σκεπτικό, ότι κάποιες οσμές όταν αναμειγνύονται με άλλες σε ορισμένη αναλογία, τότε αυτές αλληλοεξουδετερώνονται, δηλαδή η μια καταπολεμά και εξαφανίζει την άλλη.
Η παρεμβολή (masking) είναι ο συνήθης τρόπος καταπολέμησης μιας δυσάρεστης οσμής με τη χρησιμοποίηση (και τον ψεκασμό) κάποιας άλλης πιο ευχάριστης που καλύπτει τη δυσάρεστη. Είναι απόλυτα επιτυχής η ονομασία αυτής της μεθόδου καταπολέμησης στην Αγγλική γλώσσα, αφού ″masking″ σημαίνει ″καμουφλάρισμα″. Σας προτρέπω να μην εφαρμόσετε ΠΟΤΕ αυτές τις δύο μεθόδους σε ψυκτικούς θαλάμους, παρά το γεγονός ότι και οι δύο αναγνωρίζονται διεθνώς.
Οι αντιρρήσεις μου οφείλονται στο γεγονός, ότι πολλές φορές στις συνθήκες που επικρατούν μέσα στους ψυκτικούς θαλάμους, ιδιαίτερα εκείνους της ελεγχόμενης ατμόσφαιρας, η ανάμειξη δύο οσμών, αντί να προκαλέσει την αλληλοεξουδετέρωση τους, δημιουργεί μια Τρίτη οσμή, ακόμη πιο έντονη και πιο δυσάρεστη. Και αυτή ιδιαίτερα η περίπτωση παίρνει τραγικό χαρακτήρα, επειδή συνήθως οι σύνθετες οσμές μπορούν να απορροφηθούν από τα αποθηκευμένα ευπαθή προϊόντα και σε αρκετές περιπτώσεις επηρεάζουν δυσάρεστα τη γεύση τους. Αυτό μπορείτε να το διαπιστώσετε εύκολα και απλά στο οικιακό σας ψυγείο, αν μέσα σ’αυτό αποθηκεύσετε διάφορες ακάλυπτες τροφές ύστερα από λίγες ώρες οι διάφορες οσμές των ακάλυπτων τροφίμων έχουν αναμειχτεί και έχουν δημιουργήσει μια δυσάρεστη και αποκρουστική κατάσταση, που σίγουρα επηρεάζει και τη γεύση, σε αρκετές περιπτώσεις.
Το θέμα μου σχετικά με τις οσμές και την εξουδετέρωση τους ολοκληρώθηκε αλλά δεν τελείωσε. Από το σημείο αυτό και κάτω θα σας αναφέρω με μάλλον μυθιστορηματικό τρόπο και σκωπτικό ύφος, μια προσωπική μου εμπειρία με τις οσμές, που αναπτύσσονται μέσα σε ψυκτικούς θαλάμους. Θα σας την αναφέρω για τρεις κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι για να προσθέσω τη δική μου εμπειρία στη δική σας για το θέμα των οσμών, ο δεύτερος για να σας δείξω τι μπορεί να προκαλέσει σε κάποιες περιπτώσεις η ανάμειξη των οσμών και ο τρίτος, για να δικαιολογήσω αυτό που δήλωσα στο ξεκίνημα αυτού του άρθρου, ότι δηλαδή αν επιφύλακτα μπορώ να σας βεβαιώσω ότι ο εφιάλτης των ψυκτικών μηχανικών, που ασχολούνται με την επίβλεψη της λειτουργίας ψυκτικών θαλάμων διατήρησης φρούτων και άλλων ευαίσθητων ευπαθών, είναι οι οσμές που μπορούν να αναπτυχτούν μέσα σ’ αυτούς τους θαλάμους και πρέπει να καταπολεμηθούν μέσα σ’ αυτούς. Θα το επαναλάβω οι οσμές είναι ένας εφιάλτης και αυτό θα σας καταδείξει η αφήγηση της προσωπικής μου εμπειρίας που ακολουθεί.
Είχαν περάσει τέσσερα περίπου χρόνια από την ημέρα που ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε το έργο του οποίου ήμουν ο μελετητής και επιβλέπων μηχανικός κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης του. Δέκα έξη θάλαμοι ελεγχόμενης ατμόσφαιρας για τη μακρόχρονη διατήρηση αχλαδιών, ακτινιδίων και κυρίως μήλων, που ο καθένας είχε όγκο 600 κυβικά μέτρα, με κεντρική ψυκτική εγκατάσταση αμμωνίας και κεντρικό σύστημα ελεγχόμενης ατμόσφαιρας. Τα τέσσερα χρόνια που πέρασαν, μεταφράζονται σε τέσσερις ετήσιες περιόδους λειτουργίας και όλα πήγαιναν ″ρολόι″. Τα μήλα έμπαιναν στους θαλάμους αμέσως μετά τη συγκομιδή, κάθε Σεπτέμβρη, όταν οι γεωπόνοι έδιναν το σύνθημα και τα τελευταία έβγαιναν τον επόμενο Αύγουστο, για την αγορά, δηλαδή ύστερα από 11 περίπου μήνες και η κατάσταση τους ήταν πρακτικά ίδια με εκείνη της εισαγωγής, δηλαδή κατάσταση συγκομιδής. Αυτή ήταν εξ’ άλλου η εντολή της επιχείρησης και η δική μου αποδοχή, κατά την ανάθεση της μελέτης.
Τον πέμπτο χρόνο λειτουργίας συνέβη ένα περίεργο γεγονός. Στα μέσα του Μάη, ανοίχτηκε ο Νο 12 θάλαμος και είχε μια περίεργη και δυσάρεστη μυρωδιά και το πιο τραγικό είναι ότι τα μήλα του θαλάμου αυτού είχαν αποκτήσει μια δυσάρεστη γεύση, ελαφρά μεν, αλλά οπωσδήποτε αισθητή και όχι ευχάριστη, ικανή πάντως να χαμηλώσει κατά πολύ την αγοραστική αξία των μήλων. Αμέσως ύστερα από το άνοιγμα του θαλάμου ήλθε και το τηλεφωνικό κάλεσμα : Δημήτρη ανέβα όσο πιο γρήγορα μπορείς ḷ Τέτοια τηλεφωνήματα είχα κατά καιρούς όταν αντιμετώπιζαν κάποιο σοβαρό πρόβλημα, αλλά τούτη τη φορά το άγγελμα ήταν περίπου τραγικό.
Πράγματι το επόμενο πρωί ήμουν στο γραφείο του επιχειρηματία, ο οποίος σε έξαλλη κατάσταση, εκτόξευε κεραυνούς προς διάφορες κατευθύνσεις , θεωρώντας προκαταβολικά ένοχη την κάθε κατεύθυνση της κεραυνοπληξίας ḷ κεραυνούς προς τους μηχανικούς και τους ψυκτικούς της επιχείρησης, κεραυνούς προς τους γεωπόνους, κεραυνούς προς τους παραγωγούς και προμηθευτές των φρούτων, κεραυνούς προς όλες τις κατευθύνσεις. Αν σας ενδιαφέρει, μόνο εγώ γλύτωνα από την κεραυνοπληξία, αφού είχα σαν άλλοθι τα πρώτα τέσσερα χρόνια της άψογης λειτουργίας, που κάνανε την επιχείρηση να πλέει σε πελάγη ικανοποίησης και και να καμαρώνει σαν γύφτικο σκερπάνι, για την ποιότητα των προϊόντων της, τόσο στην Ελληνική, όσο και στην Ευρωπαϊκή αγορά. Βέβαια, ο χριστιανός είχε δίκιο. Κάτι έφταιγε, κάποιος έπρεπε να
τ’ ακούσει για τη σοβαρή οικονομική ζημιά της επιχείρησης. Επειδή δεν ήταν γνωστός ο συγκεκριμένος ένοχος τ’ άκουγαν όλοι και ασφαλώς ανάμεσα σ’ όλους, σίγουρα θα βρίσκονταν και ο ένοχος. Για να ανεβάσω λίγο το βαρομετρικό χαμηλό, με ένα σύντομο λογύδριο συνέστησα ηρεμία και βεβαίωσα τον επιχειρηματία και τα στελέχη του ότι δεν πρόκειται να φύγω, δεν θα γυρίσω στον Πειραιά, αν πρώτα δεν εξακριβώσω τι είχε συμβεί και δημιουργήθηκε αυτή η τραγελαφική κατάστασηḷ Έγινε προς στιγμήν αποδεκτό, εν τούτοις η κεραυνοπληξία συνεχίστηκε, κάπως πιο ήπια, αλλά πάντως συνεχίστηκε.
Στο διερευνητικό γκρουπ ζήτησα να συμμετέχουν οι τεχνικοί και ειδικά οι ψυκτικοί. Άρχισα από τον εαυτό μου, για να οργανώσω σωστά την προσπάθειά μου. Μια και είμαι αρκετά αρχαιομανής, κατέληξα στο συμπέρασμα, ότι πρέπει να εφαρμόσω τη μέθοδο της ″εις άτοπον υπαγωγής″ του Πυθαγόρα, μήπως κάτι πετύχω, προτού τρελαθώ, ενώ ταυτόχρονα εισηγήθηκα να ανοιχτούν ένας – ένας οι εν λειτουργία υπόλοιποι τέσσερις θάλαμοι, για επιθεώρηση. Αυτό ήταν μια επίπονη διαδικασία γιατί είναι δύσκολο και χρονοβόρο να διακοπεί η ελεγχόμενη ατμόσφαιρα σ’ ένα θάλαμο, να γίνει η επιθεώρηση και ξανασυνδεθεί ο θάλαμος στο κεντρικό σύστημα της ελεγχόμενης ατμόσφαιρας. Καταγράφω λοιπόν τα αποτελέσματα της προσπάθειας μου:
- Οι θάλαμοι Νο.1-2-3-4-5-6-7-8-9-10 και 11 είχαν ήδη και τα μήλα δεν παρουσίαζαν κανένα πρόβλημα, μέχρι τώρα που είναι Μάης.
- Ο θάλαμος Νο.12 είναι αυτός που ανοίχτηκε τελευταίος και φανέρωσε το πρόβλημα της περίεργης μυρωδιάς και της δυσάρεστης γεύσης των μήλων. Είναι ο θάλαμος που προκάλεσε την κεραυνοπληξίαḷ
- Ανοίχτηκε ο θάλαμος Νο.13 με τη σειρά του για επιθεώρηση. Είχε κι αυτός την περίεργη μυρωδιά και τη δυσάρεστη γεύση των μήλων του. Νέα απογοήτευση και νέα κεραυνοπληξίαḷ
- Ανοίχτηκε στη συνέχεια ο θάλαμος Νο. 14, που έφερε το χαρμόσυνο μήνυμα. Καμιά μυρωδιά και τα μήλα του είχαν την ευχάριστη γεύση της μάνας φύσης.
- Ας ανοίξουμε τώρα τους δύο τελευταίους θαλάμους πριν από το τελικό εγχείρημα, κάποιοι εισηγήθηκαν να καλέσουμε τον παπά της περιοχής, να κάνει ένα ευχέλαιο εγώ συμβούλεψα να προχωρήσουμε γρήγορα στο άνοιγμα των υπόλοιπων δύο θαλάμων, χωρίς τη μεσολάβηση των θείων υπέρτατων δυνάμεων, γιατί προσωπικά πιστεύω, ότι οι υπέρτατες θείες δυνάμεις έχουν πιο σοβαρή δουλειά να επέμβουν από τη γεύση των μήλωνḷ
Με τα σημερινά δεδομένα, για παράδειγμα, έχουν σαν προτεραιότητα το σταμάτημα του πολέμου στην Ουκρανία και στο Σουδάν, καθώς και με το τάισμα χιλιάδων παιδιών στην Αφρική, που λιμοκτονούν, αρρωσταίνουν και πεθαίνουν από ασιτία. Ας επανέλθουμε όμως στην επιθεώρηση των υπόλοιπων ψυκτικών θαλάμων. Ανοίχτηκαν κατά σειρά πάντα οι δύο τελευταίοι. Νο.15 και Νο.16. Τα αποτελέσματα ήταν απόλυτα ικανοποιητικά.Καμιά μυρωδιά, καμιά δυσάρεστη γεύση. Ύστερα από την επιθεώρηση ξανασυνδέθηκαν στο κεντρικό σύστημα ελεγχόμενης ατμόσφαιρας ένας ένας με τη σειρά του, ικανοποίηση και χαρές επακολούθησαν, στο χαρμόσυνο άγγελμα των αποτελεσμάτων της επιθεώρησης.
Ευτυχώς δεν πρόφτασε να γίνει το ευχέλαιο, γιατί η σωτηρία τόσων χιλιάδων κιλών μήλων θα αποδίδονταν στη θεία επέμβαση, σαν ανταπόδοση στο ευχέλαιο, που παραλίγο θα είχε γίνει. Εγώ πάντως είχα στα χέρια μου κάποια στοιχεία που ζητούσα. Τι διέθεταν οι δύο ″βρωμεροί″ θάλαμοι που δεν είχαν οι ″καθαροί″ άσπιλοι και αμόλυντοι⁏ Πήρα παρέα μου τους τεχνικούς της επιχείρησης και εφαρμόζοντας τη μέθοδο της ″εις άτοπον υπαγωγής″ του Πυθαγόρα που προανέφερα, αποκλείαμε με λογικά επιχειρήματα όλα τα στοιχεία, που ήταν κοινά σε όλους τους ψυκτικούς θαλάμους, για να καταλήξουμε σε κάποιο στοιχείο, που είχαν οι ″βρωμεροί″ θάλαμοι Νο. 12 και Νο. 13 και δεν είχαν οι υπόλοιποι.
Οι παλέτες Σ’ αυτούς τους δύο ″προβληματικούς″ θαλάμους είχαν χρησιμοποιηθεί παλέτες, που αγοράστηκαν σε απίθανα χαμηλή τιμή στη Βουλγαρία ḷ Ήταν παλέτες άριστης μεν κατασκευής αλλά τα ξύλα από τα οποία ήταν κατασκευασμένες, βρέθηκαν πασαλειμμένα από κάποια ρητίνη, που ξερνούσαν τα ίδια τα ξύλα. Είχαμε στα χέρια μας κάποιον ύποπτο, που τον ενοχοποιούσαν αρκετές ενδείξεις. Εγώ γύρευα αποδείξεις. Πήρα αρκετά δείγματα και επιστροφή την ίδια νύχτα στον Πειραιά. Πρέπει να σας πω, ότι σ’ όλη μου τη ζωή ήμουν συντηρητικός οδηγός. Ποτέ δεν οδηγούσα νύχτα Εξαίρεση ζωής αποτέλεσε τούτη η νύχτα για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι το ψάξιμο των αποδείξεων ενοχής των υπόπτων παλετών, ο δεύτερος είναι ότι έλειψα από το σπίτι μου γι αυτή την ιστορία τέσσερα ολόκληρα 24ωρα και δεν πήρα μαζί μου εσώρουχα στο ξεκίνημά μου. Κινδύνευα λοιπόν να γίνω κι εγώ ο ίδιος μέρος της επικεφαλίδας του άρθρου μου Οδηγούσα όλη τη νύχτα και το πρωί βρέθηκα στο εργαστήριο.
Εκεί διαπιστώθηκε ότι η ρητίνη της ξυλείας των παλετών δεν είχε μεν δυσάρεστη μυρωδιά, σε συνδυασμό όμως με το αιθυλένιο που αποβάλλουν τα μήλα με την αναπνοή τους, δημιουργούσε αυτή την περίεργη μυρωδιά και το πιο τραγικό είναι ότι ένα μικρό μέρος αυτού του αιθυλενίου το ξανάπαιρναν τα μήλα με την αναπνοή τους, ενισχυμένη με τη μυρωδιά της ρητίνης των παλετών. Μέσα πια στη σάρκα των μήλων, ο συνεταιρισμός αυτών των δύο οσμών δημιουργούσε μια Τρίτη οσμή, εξαιρετικά δυσάρεστη και αυτή ακριβώς προκαλούσε και τη δυσάρεστη γεύση των αποθηκευμένων μήλων. Όπως καταλαβαίνετε ο ένοχος είχε εντοπιστεί και στα χέρια μου είχα τις αποδείξεις της ενοχής του που ζητούσα.
Το επόμενο πρωί ξεκίνησα πάλι το ταξίδι μου προς το Βορά, χαρούμενος, πανευτυχής και νικητής, όπως θα ένιωθε ο Ναπολέων ḷ Για να μη σας ταλαιπωρώ άλλο η επιχείρηση διέταξε το άμεσο κάψιμο όλων των ένοχων παλετών, που έγινε την ίδια μέρα στον υπαίθριο χώρο, πίσω από τους ψυκτικούς θαλάμους, σε κοινή θέα και ικανοποίηση όλων των παρευρισκομένων, μηδέ εξαιρουμένου και εμού του ιδίου, που κατά κάποιο τρόπο, είχα παίξει το ρόλο εισαγγελέα στην καταδίκη στο θάνατο της πυράς των ενόχων Όλοι οι παρευρισκόμενοι κοίταζαν με σαδιστική ικανοποίηση να ξεπετάγονται οι φλόγες των καιόμενων παλετών.
Εγώ προσπαθούσα να συνδυάσω τις δύο σαδιστικές ικανοποιήσεις, δηλαδή εκείνη των καιόμενων ένοχων παλετών και εκείνη που ένοιωθαν οι αρχιερείς και το παπαδαριό του μεσαίωνα, όταν έκαψαν ζωντανή την υποτιθέμενη μάγισσα Ιωάννα της Λωρραίνης Και οι δύο είχαν το ίδιο τέλος. Στην πυρά.
