Ο ρυθμός ροής του αέρα, δηλαδή ο σωστός ορισμός της ποσότητας αέρα που πρέπει να ανταλλάσσεται σε εσωτερικά περιβάλλοντα, εκφράζεται σαφώς στον Ευρωπαϊκό κανονισμό ISO 17772-1. Το κείμενο του Προτύπου ορίζει ότι οι ελάχιστες παράμετροι αερισμού αντιστοιχούν σε 14,4 m³/h ανά άτομο και οι μελετητές του αερισμού, με βάση αυτές τις ενδείξεις, οφείλουν να διαστασιολογήσουν το μέγεθος του απαραίτητου συστήματος. Οι ρυθμοί ροής του αέρα που υποδεικνύονται από τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς, βασίζονται σε Διεθνείς Επιστημονικές Μελέτες που σχετίζονται με την εσωτερική ποιότητα αέρα (IAQ-Indoor Air Quality) και οφείλουν να διατηρούν τις συγκεντρώσεις των εσωτερικών ρύπων σε επίπεδα ασφαλή για την υγεία.
Γράφει ο Θεόδωρος Σωτήριος Τούντας
Ερευνητής, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Ενεργειακός Σύμβουλος CasaClima
Γενικός Διευθυντής F.U.V. Group, fuv@fuv.gr
Οι παράμετροι για την επιλογή του σωστού συστήματος αερισμού
Τα τελευταία 5 χρόνια έχουν εμφανιστεί στην αγορά πολλές τεχνολογικές προτάσεις για τη δημιουργία συστημάτων Ελεγχόμενου Μηχανικού Αερισμού, τόσο σε ιδιωτικές κατοικίες όσο και στον τριτογενή τομέα.
Οι σχεδιαστές και οι χρήστες μπορούν να επιλέξουν λαμβάνοντας υπόψη διαφορετικούς παράγοντες, όπως:
- Διαθεσιμότητα τεχνικών χώρων για τον εξοπλισμό
- Διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι και προϋπολογισμός σε σχέση με το κόστος της ενέργειας
- Κλιματικό πλαίσιο και περιοχή που γίνονται οι επεμβάσεις
- Καταγραφή των αναγκών εισερχόμενου φιλτραρισμένου αέρα για άτομα με ευαισθησίες
- Ανάγκη ή όχι των αυτοματισμών για την ρύθμιση της εναλλαγής του αέρα
- Προβλεπόμενη χρήση των δωματίων
- Αεροστεγανότητα των χώρων (πάνω των 3 ACHο μηχανικός αερισμός χάνει το 50% της απόδοσής του).
Γιατί είναι σημαντικός ο σωστός αερισμός στα σημερινά κτήρια
Σε μια ιστορική περίοδο κατά την οποία είναι απαραίτητο να μειωθεί η κατανάλωση της ενέργειας όσο το δυνατόν περισσότερο, τα κτίρια γίνονται όλο και πιο αεροστεγανά εκμηδενίζοντας τις ανεξέλεγκτες εναλλαγές του αέρα.
Ο απαραίτητος εξαερισμός χωρίς την μείωση της ενέργειας μπορεί να «συντονιστεί» όπως και όταν χρειάζεται, μόνο με ένα ειδικό σύστημα με εναλλάκτη αέρα και ανάκτηση θερμότητας. Συχνά οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται το επίπεδο της εσωτερικής ρύπανσης, επομένως, ακόμη και σε κρίσιμες ή επικίνδυνες καταστάσεις, δεν αισθάνονται την ανάγκη να αερίζουν το περιβάλλον.
Μηχανικός αερισμός και θερμικές απώλειες
Με το άνοιγμα των παραθύρων τον χειμώνα, ξοδεύουμε περισσότερο σε θέρμανση, χωρίς να βελτιώνουμε τα εσωτερικά επίπεδα ρύπανσης και υγρασίας. Το βέλτιστο θα ήταν να αερίζουμε τον αέρα στα υπνοδωμάτια κατά τη διάρκεια της νύχτας, ενώ οι άνθρωποι κοιμούνται, έτσι ώστε να διατηρείται χαμηλή η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα και υδρατμών που συμπυκνώνονται αναπόφευκτα στα ψυχρά σημεία. Αλλά επειδή κανένας δεν σηκώνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα για να αερίζει το δωμάτιό του όταν κοιμάται, η μόνη λύση είναι μηχανικός αερισμός με ανάκτηση θερμότητας!
Συνοπτική παρουσίαση των συστημάτων αερισμού με ανάκτηση θερμότητας
Το αντικείμενο του ελεγχόμενου αερισμού με ανάκτηση θερμότητας είναι πολύπλευρο και η αγορά παρουσιάζει τόσο διαφορετικές τεχνολογίες όσο και διαφορετικούς τύπους συστημάτων. Η πρώτη ουσιαστική διαφορά είναι μεταξύ ενός κεντρικού συστήματος και περισσότερων αποκεντρωμένων μηχανισμών.
Το κεντρικό μπορεί να εγκατασταθεί σε ένα ολόκληρο κτήριο ή σε ένα διαμέρισμα. Αποτελείται από δίκτυα σωληνώσεων και απαιτείται μια κεντρική μονάδα μεγάλης ισχύος σε κάποιον αποκλειστικό χώρο.
Το αποκεντρωμένο σύστημα αποτελείται από περισσότερες μονάδες και τοποθετείται ανά χώρο, ανάλογα με τις ανάγκες του ιδιοκτήτη.
Η κυρίαρχη τάση μέχρι πριν από λίγα χρόνια ήθελε τα κεντρικά συστήματα στα νέα κτίρια και τα αποκεντρωμένα ή στις ανακαινίσεις. Ωστόσο, δεδομένου ότι η τεχνολογία εξελίσσεται συνεχώς, σήμερα μπορούμε εύκολα να σκεφτούμε ένα αποκεντρωμένο σύστημα ελεγχόμενου αερισμού ακόμη και σε νέα κτίρια, εφόσον εξασφαλίζουν τη σωστή κυκλοφορία του αέρα.
Κεντρικά συστήματα
Για την εγκατάστασή τους απαιτούνται εργασίες στις τοιχοποιίες, εργασίες σε ψευδοροφές, αγωγούς και σίγουρα έναν ειδικό χώρο για τη εγκατάσταση της κεντρικής μονάδας. Υπάρχουν κεντρικά συστήματα για μεγάλα πολυώροφα κτίρια ή μεσαίου μεγέθους για μονοκατοικίες και διαμερίσματα. Σε κάθε περίπτωση απαιτούνται επιπρόσθετες εργασίες μεγάλης κλίμακας που αυξάνουν τα κόστη και τους χρόνους.
Ιδιαίτερα για την καθαρισμό των αεραγωγών, απαιτείται εξειδικευμένο συνεργείο με εργασίες υψηλού κόστους που οφείλουν να γίνονται σε τακτά διαστήματα.
Τα κεντρικά συστήματα εξαερισμού διαχειρίζονται την ροή του αέρα με την ίδια ταχύτητα σε όλους τους χώρους. Δεν υπάρχει η δυνατότητα αυτονομίας, προσαρμογής ή αυξομείωσης του αερισμού από τον ένα χώρο στον άλλο αν προκύψει ανάγκη (πχ. Συγκέντρωση περισσοτέρων ατόμων στην τραπεζαρία για ένα δείπνο ή στέγνωμα ρούχων σε ένα μικρό δωμάτιο). Με ένα αποκεντρωμένο σύστημα ελεγχόμενου αερισμού μπορεί να υπάρξει αυτονομία ανά χώρο.
Αποκεντρωμένα συστήματα
Τα αποκεντρωμένα συστήματα αερισμού είναι πιο ευέλικτα και κατάλληλα για νέα κτίρια, ανακαινίσεις και ήδη κατοικημένα σπίτια, επειδή είναι πολύ μικρά, μπορούν να εγκατασταθούν χωρίς πολλές οικοδομικές εργασίες. Στις περισσότερες περιπτώσεις αρκούν 2 τρύπες διαμέτρου 8 εκατοστών ενώ στις πιο πολύπλοκες εγκαταστάσεις απαιτείται το σκάψιμο και η τοποθέτηση ενός κουτιού στον τοίχο. Η εργασία είναι ελάχιστη, εύκολη, δεν απαιτούνται αγωγοί, ψευδοροφές ή κάποιος τεχνικός χώρος.
Το πιο σημαντικό όμως είναι η συντήρηση και αλλαγή των φίλτρων. Στα κεντρικά συστήματα θα πρέπει να γίνεται καθαρισμός των αεραγωγών με ειδικά συνεργεία και ακριβές τεχνικές. Αν δεν γίνεται ο συγκεκριμένος καθαρισμός, υπάρχει κίνδυνος παρουσίας της νόσου των λεγεωνάριων και γενικότερα της μόλυνσης του χώρου από τα αερολύματα, ανεξάρτητα από την ύπαρξη φίλτρων στην κεντρική μονάδα.
Τα αποκεντρωμένα συστήματα είναι ευέλικτα και προσαρμόζονται εύκολα στις ανάγκες σας. Επιτρέπουν να διαχειρίζεστε τη ροή του αέρα για κάθε μεμονωμένο δωμάτιο ξεχωριστά ενώ η αλλαγή των φίλτρων γίνεται επιτόπου σε κάθε μηχάνημα.
Κεντρικό ή αποκεντρωμένο σύστημα μηχανικού αερισμού με ανάκτηση θερμότητας;
Και τα δύο συστήματα προσφέρουν μια αξιόπιστη λύση αλλά στο τέλος μετράει τόσο το συνολικό κόστος όσο και η ευκολία εγκατάσταση και συντήρησης. Ακολουθούν δύο εναλλακτικά παραδείγματα στο ίδιο διαμέρισμα.
Κεντρικό σύστημα
- Πρέπει να δεσμευτεί ένας χώρος από το σπίτι για την κεντρική μονάδα
- Απαιτούνται αρκετές ημέρες εργασίας σε όλο τον σπίτι
- Πρέπει να κατασκευαστούν ψευδοροφές και ψευτοδόκαρα για να κρύψουν τα κανάλια
- Πρέπει να δημιουργηθεί αποχέτευση για την αποβολή των συμπυκνωμάτων
- Απαιτείται εξειδικευμένο συνεργείο για την συντήρηση του μηχανήματος και αντικατάσταση των φίλτρων
- Απαιτείται τακτικός καθαρισμός στους αεραγωγούς με εξειδικευμένο συνεργείο
Αποκεντρωμένο σύστημα
- Τοποθετείται εύκολα σε λίγες ώρες (μία ή δύο οπές) και αρκεί μια παροχή ρεύματος
- Το φίλτρο αντικαθίσταται εύκολα από τον ιδιοκτήτη
Τόσο απλά…
Τα πλεονεκτήματα ενός αποκεντρωμένου συστήματος στα ελληνικά δεδομένα
Το Ελληνικό κτηριακό απόθεμα παρουσιάζει διαφορετικά χαρακτηριστικά σε περιοχές υπό οικοδομική ανάπτυξη από περιοχές με υφιστάμενα κτήρια. Αυτό αποτελεί και το μεγαλύτερο μέρος της κατασκευής καθώς είναι πολύ περισσότερα τα υπάρχοντα κτήρια στα οποία κυριαρχούν οι παρεμβάσεις ανακαίνισης και ενεργειακής αναβάθμισης, από αυτά που πρόκειται να χτιστούν.
Παρότι τα υπό κατασκευή κτίρια είναι σε πιο ευνοϊκή θέση καθώς οι εγκαταστάσεις αερισμού μπορούν να γίνουν πιο εύκολα, τα αποκεντρωμένα συστήματα είναι ιδανικά τόσο για τα νέα όσο και για τα υπάρχοντα κτήρια για τους ακόλουθους λόγους:
- Ευελιξία εγκατάστασης (μπορεί να εγκατασταθεί σε οποιοδήποτε χώρο αρκεί να υπάρχει απευθείας πρόσβαση σε εξωτερικό χώρο)
- Μειωμένος απαιτούμενος όγκος στον χώρο (δεν χρειάζονται ψευδοροφές)
- Το κόστος εγκατάστασης είναι σημαντικά χαμηλότερο από τα κεντρικά συστήματα
- Εύρος πιθανών εφαρμογών (επίτοιχο, επικαθήμενο του κουφώματος, χωνευτό)
- Προσαρμογή της ροής του αέρα σε κάθε δωμάτιο ξεχωριστά καθώς μπορεί να προγραμματιστεί με ένα κινητό ή τηλεκοντρόλ χωρίς την προσθήκη περαιτέρω εξοπλισμού
- Αυτόνομη διαχείριση, δεν εξαρτάται από άλλες ιδιοκτησίες όπως σε κεντρικά συστήματα πολυκατοικίας
- Μικρές διαδρομές του αέρα που σημαίνει πολύ υψηλότερη απόδοση
- Εξαιρετικά εύκολη συντήρηση
- Απλός και γρήγορος καθαρισμός φίλτρου, ο οποίος μπορεί να πραγματοποιηθεί απευθείας από τον χρήστη
- Χωρίς τη χρήση αεραγωγών, εκτός από τη μεγιστοποίηση της απόδοσης αποτρέπεται ο απαραίτητος καθαρισμό τους
- Πλήρης αποτροπή της παρουσίας βακτηρίων λόγω έλλειψης ή λανθασμένης απολύμανσης στους αεραγωγούς
- Κανένα κόστος απολύμανσης ή καθαρισμού από εξωτερικές εταιρείες
- Ιδιαίτερα χαμηλός ήχος χρήσης
Παρόλα αυτά, υπάρχουν σημαντικές ποιοτικές διαφορές μεταξύ των αποκεντρωμένων συστημάτων, δηλαδή αυτών της αμφίδρομης ροής και της διασταυρούμενης ροής.
Γενικά υπάρχουν πολλές εναλλακτικές και τροφή για αναζήτηση και έρευνα. Όμως σε κάθε περίπτωση ο μηχανικός αερισμός με ανάκτηση θερμότητας είναι απαραίτητος και σίγουρα στα επόμενα χρόνια η μελέτη αερισμού θα γίνει υποχρεωτική, όπως μια μελέτη στατικών, ηλεκτρολογικών, θέρμανσης και ψύξης.
