Στις 24 Απριλίου 2018 κηρύχθηκε και επίσημα η έναρξη τα νέας εκστρατείας τoυ Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια & Υγεία (EU-OSHA, https://osha.europa.eu/el/healthy-workplaces-campaigns/dangerous-substances-18-19). Το κίνητρο αποτέλεσε η νέα προδιαγραφή για την επισήμανση των χημικών ουσιών αλλά και η υποχρέωση των παρασκευαστών τους να δηλώσουν τα χαρακτηριστικά τους σε μία Ευρωπαϊκή βάση δεδομένων στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαχείρισης Χημικών Ουσιών (https://www.echa.europa.eu/).

Γράφει ο Δρ Γιώργος Σκρουμπέλος, Δρ Μηχανολόγος Μηχανικός, Επιστημονικός Υπεύθυνος ΥΑΕ
της Εταιρείας ACRM Α.Ε.

Για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες των τεχνολογικών εξελίξεων η παραγωγή νέων χημικών ουσιών ακολουθεί εντυπωσιακή πορεία η οποία μάλιστα έχει συνδεθεί με την οικονομική ευημερία των κοινωνιών όπως φαίνεται από τα στοιχεία που παρατίθενται κατωτέρω.

  • 100.000.000 Χ.Ο. έχουν παρασκευαστεί και δηλωθεί στο CAS (ChemicalAbstractsService) μέχρι σήμερα (η παραγωγή συνεχίζεται με ρυθμό μία νέα ΧΟ/ 2,6” ενώ η δήλωση στο CASμε μία νέα ΧΟ/ 2,5’)

  • Στην ΕΕ, με εξαίρεση την περίοδο της κρίσης (2008-2010), η παραγωγή των ΧΟ παραμένει σχετικά σταθερή με ελαφρά μείωση από το μέγιστο του 2007 (100=353Μ tn).

Δυστυχώς αρκετές από αυτές τις χημικές ουσίες είναι πολύ επικίνδυνες για τον άνθρωπο εμφανίζοντας μία ιδιότητα που καλούμε τοξικότητα η οποία είναι απαραίτητη σε ορισμένες εφαρμογές. Τα στοιχεία και για αυτή την κατηγορία των ουσιών είναι αντυπωσιακά:

  • 85.000 τοξικές ουσίες καταχωρημένες στην EPA (ΗΠΑ)
  • Παγκόσμιος Κύκλος Εργασιών
    – 1,8 τρις $ (2002)  5,2 τρις $ (2016)  30% Ε.Ε.
  • Θέσεις εργασίας
    – 800.000 στις ΗΠΑ (2014)
    – 575.000 στην ΕΕ (2008)

Η εκστρατεία της EU-OSHA επικεντρώνεται στο γεγονός ότι στην ΕΕ-28 παρατηρείται μία αυξητική τάση εκδήλωσης καρκίνων που δεν οφείλονται μόνο στην έκθεση σε χημικά (άμεση ή έμμεση συμπεριλαμβανομένης της διατροφής, των προϊόντων ομορφιάς, της ποιότητας του αέρα κ.α.) αλλά και σε άλλους παράγοντες όπως οι ακτινοβολίες ή η κληρονομικότητα.

Μολαταύτα, οι έρευνες δείχνουν ότι η έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες είναι πολύ πιο συχνή στους χώρους εργασίας της Ευρώπης από όσο φαντάζεται ο περισσότερος κόσμος. Οι επικίνδυνες ουσίες στον χώρο εργασίας μπορούν να προκαλέσουν πολλά προβλήματα υγείας και πολλές ασθένειες καθώς και κινδύνους για την ασφάλεια.

Οι ψυκτικοί για παράδειγμα εκτίθενται σε χημικά αερολύματα συντήρησης (spray), ψυκτικά μέσα που έχουν επικίνδυνες ιδιότητες διότι αεριοποιούνται πολύ εύκολα, λιπαντικά, σκόνες οικοδομικών υλικών κατά την εγκατάσταση των συστημάτων, ακόμη και σε ίνες αμιάντου εάν η συντηρούμενη εγκατάσταση μπορεί να υφίσταται σε παλαιά κτίρια.

Στόχοι εκστρατείας

Στόχος της εκστρατείας είναι να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση για τους κινδύνους που προκαλούνται από επικίνδυνες ουσίες στον χώρο εργασίας και να προαχθεί η νοοτροπία πρόληψης των κινδύνων.

  • Να ευαισθητοποιήσει σχετικά με τη σημασία της πρόληψης των κινδύνων που συνδέονται με επικίνδυνες ουσίες , συμβάλλοντας στην εξάλειψη των συνηθισμένων παρανοήσεων.
  • Να προωθήσει την αξιολόγηση των κινδύνων μέσω της παροχής πληροφοριών σχετικά με πρακτικά εργαλεία και της δημιουργίας ευκαιριών για τη διάδοση καλών πρακτικών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα εξής:
    – την εξάλειψη ή την υποκατάσταση επικίνδυνων ουσιών στον χώρο εργασίας
    – την ιεράρχηση των μέτρων πρόληψης (δηλαδή συμμόρφωση με την ιεραρχία που περιγράφεται στη νομοθεσία, ώστε να επιλέγεται πάντα ο καταλληλότερος τύπος μέτρων).
  • Να ενισχύσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με κινδύνους που σχετίζονται με την έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες στην εργασία υποστηρίζοντας την ανταλλαγή καλών πρακτικών.
  • Να εστιάζει σε ομάδες εργαζομένων με συγκεκριμένες ανάγκες και υψηλότερα επίπεδα κινδύνου,παρέχοντας κατάλληλες πληροφορίες, καθώς και παραδείγματα καλών πρακτικών. Οι κίνδυνοι μπορεί να είναι υψηλότεροι διότι οι εργαζόμενοι αυτοί δεν διαθέτουν εμπειρία, δεν έχουν λάβει ενημέρωση, είναι σωματικά περισσότερο ευάλωτοι, αλλάζουν συχνά θέσεις εργασίας ή εργάζονται σε τομείς στους οποίους η ευαισθητοποίηση σχετικά με το ζήτημα αυτό είναι χαμηλή, ή παρουσιάζουν υψηλότερη ή διαφορετική φυσιολογική ευαισθησία (π.χ. νέοι μαθητευόμενοι ή διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών).
  • Να ενισχύσει τη γνώση για το νομοθετικό πλαίσιο που έχει ήδη θεσπιστεί για την προστασία των εργαζομένων.

Σκεπτικό

Αν και υπάρχουν πολλές νομοθετικές ρυθμίσεις που στοχεύουν στην προστασία των εργαζομένων από τις επικίνδυνες ουσίες, εξακολουθούν να ελλοχεύουν σοβαροί κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια στον χώρο εργασίας. Πολλά άτομα στην ΕΕ εκτίθενται σε επικίνδυνες ουσίες στον χώρο εργασίας. Επιπλέον, επειδή συχνά οι κίνδυνοι δεν είναι ορατοί ή δεν γίνονται καλά κατανοητοί – μπορεί να οφείλονται σε αναθυμιάσεις ή σκόνη, ή μπορεί η έκθεση σε αυτούς να είναι τυχαία – ενδεχομένως να μην αντιμετωπίζονται με τον κατάλληλο τρόπο. Συχνά, λαμβάνονται μέτρα όταν είναι ήδη πολύ αργά.
Μέσω της συνεργασίας, η διοίκηση και οι εργαζόμενοι μπορούν να προάγουν μια ισχυρή νοοτροπία πρόληψης των κινδύνων, στο πλαίσιο της οποίας η υποκατάσταση αποτελεί μία από τις καθιερωμένες διαδικασίες πρόληψης και προστασίας. Η ολοκληρωμένη εκτίμηση κινδύνου αποτελεί βασικό στάδιο της διαδικασίας.

Εκδηλώσεις στο πλαίσιο της εκστρατείας

Η συμμετοχή ή η ενημέρωση σχετικά με τις εκδηλώσεις στα πλαίσια της εκστρατείας είναι ο πάντα επωφελής. Στη συνέχεια παρατίθενται ορισμένες από τις βασικές ημερομηνίες της εκστρατείας οι οποίες είναι πανευρωπαϊκές:

  • Συνεδρίαση των εταίρων της ΕΕ: Μάρτιος 2018.
  • Έναρξη της εκστρατείας και έναρξη του Διαγωνισμού για τα Βραβεία καλής πρακτικής: Απρίλιος 2018.
  • Ευρωπαϊκή Εβδομάδα για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία: Οκτώβριος 2018.
  • Κινηματογραφικά βραβεία για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας: Νοέμβριος 2018.
  • Εκδήλωση ανταλλαγής καλών πρακτικών Β΄ τρίμηνο 2019.
  • Ευρωπαϊκή Εβδομάδα για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία: Οκτώβριος 2019.
  • Κινηματογραφικά βραβεία για τους ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας: Νοέμβριος 2019.
  • Διάσκεψη για τους Ασφαλείς και Υγιείς Χώρους Εργασίας και τελετή απονομής των βραβείων καλής πρακτικής: Νοέμβριος 2019.

Πρακτική βοήθεια

Μπορείτε να βρείτε πλούσιο υλικό στον ειδικό διαδικτυακό τόπο της εκστρατείας στη διεύθυνση www.healthy-workplaces.eu , ήτοι μεταξύ άλλων:

  • αναλυτικό οδηγό της εκστρατεία.
  • σειρά ενημερωτικών δελτίων σχετικά με θέματα προτεραιότητας.
  • πρακτικό ηλεκτρονικό εργαλείο που παρέχει οδηγίες σχετικά με τη διαχείριση επικίνδυνων ουσιών στους χώρους εργασίας.
  • βάση δεδομένων που περιέχει μελέτες περιπτώσεων, εργαλεία και άλλο υλικό καλών πρακτικών.
  • παρουσιάσεις, αφίσες, ενημερωτικά φυλλάδια και γραφικά πληροφοριών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προώθηση της εκστρατείας.
  • η εργαλειοθήκη της εκστρατείας που σας βοηθά κατά την υλοποίηση των δραστηριοτήτων σας στο πλαίσιο της εκστρατείας.
  • βάση δεδομένων με οπτικοακουστικό υλικό με στόχο την ευαισθητοποίηση και ταινίες κινουμένων σχεδίων με ήρωα τον NapoΡΑΤΕ.
  • χρήσιμους συνδέσμους.