Νέος Κανονισμός για τα Φθοριούχα Αέρια – Απαιτήσεις για Χειριστές

Ο νέος Κανονισμός (ΕΕ) 2024/573 για τα φθοριούχα αέρια καταργεί τον Κανονισμό (ΕΕ) 517/2014 και η εφαρμογή του ξεκινά στις 11 Μαρτίου 2024.

Γράφει ο Θωμάς Παπαστεργιάδης
SIX SIGMA BLACK BELT
Διπλωματούχος Μηχανολόγος
Μηχανικός, PhD
Τεχνικός Σύμβουλος Επιχειρήσεων
www.solutionshellas.com

Από την ιστοσελίδα του ΥΠΕΝ και άρθρο 3 του Κανονισμού μπορούμε να δούμε τον ορισμό για τον “χειριστή”: «Σύμφωνα με τον Κανονισμό 573/2024 “χειριστής” εξοπλισμού είναι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που είναι όντως υπεύθυνο για την τεχνική λειτουργία της μονάδας εξοπλισμού που περιέχει ελεγχόμενες ουσίες. Ο χειριστής είναι ουσιαστικά ο ιδιοκτήτης των μονάδων εξοπλισμού εκτός από τις περιπτώσεις όπου ο ανωτέρω πλήρης έλεγχος της λειτουργίας του έχει εκχωρηθεί ρητά σε τρίτο μέρος (π.χ. σύμβαση με τεχνικό ή εταιρεία συντήρησης, συμβόλαιο με ενοικιαστή ακινήτου κ.λπ.)».

Από το άρθρο 3 του Κανονισμού μπορούμε να δούμε ότι “σύστημα ανίχνευσης διαρροής”είναι μια βαθμονομημένη μηχανική, ηλεκτρική ή ηλεκτρονική συσκευή, η οποία ανιχνεύει τη διαρροή φθοριούχων αερίων του θερμοκηπίου και ειδοποιεί τον χειριστή. Άρα, το σύστημα ανίχνευσης διαρροής πρέπει να βαθμονομείται περιοδικά και να έχει την δυνατότητα ειδοποίησης του χειριστή σε περίπτωση διαρροής.

Το Παράρτημα Ι του Κανονισμού περιλαμβάνει τους υδροφθοράνθρακες(HFCs), υπερφθοράνθρακες(PFCs) και άλλα αέρια (όπως εξαφθοριούχο θείο, SF₆). Στο Παράρτημα ΙΙ του Κανονισμού περιλαμβάνει τους υδροχλωρικούς φθοράνθρακες (HCFCs) στην Ενότητα 1, φθοριωμένες ουσίες (HFCs) που χρησιμοποιούνται ως εισπνεόμενα αναισθητικάστην Ενότητα 2 και άλλες φθοριούχες ουσίεςστην Ενότητα 3. Το Παράρτημα ΙΙΙ του Κανονισμού περιλαμβάνει τους φθοριωμένους αιθέρες, κετόνες και αλκοόλες και άλλες ενώσεις φθορίου. (Σημείωση: δυστυχώς λόγω περιορισμένου εκδοτικού χώρου δεν είναι εφικτό να αναπαραχθούν τα παραρτήματα του Κανονισμού.)

Υποχρεώσεις για την έκλυση φθοριούχων αερίων του θερμοκηπίου

Ο Κανονισμός καθορίζει τις υποχρεώσεις του χειριστή στο Κεφάλαιο ΙΙ. Ο Κανονισμός καθορίζει τις υποχρεώσεις του χειριστή σχετικά με την έκλυση (ακούσια ή εκούσια) που περιέχεται σε εξοπλισμό. Οι χειριστές λαμβάνουν όλα τα τεχνικά ή οικονομικά μέτρα ή προφυλάξεις, στο μέτρο του δυνατού, για να προληφθεί η έκλυση των φθοριούχων αερίων στην ατμόσφαιρα. Η εκούσια έκλυση φθοριούχων αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα απαγορεύεται εφόσον τεχνικά δεν είναι αναγκαία για την προβλεπόμενη χρήση του εξοπλισμού.

Σε περίπτωση διαρροής φθοριούχων αερίων του θερμοκηπίου ο χειριστής πρέπει να επισκευάζει τον εξοπλισμό χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση και όταν ο εξοπλισμός επισκευαστεί πρέπει να ελέγχεται από φυσικό πρόσωπο το οποίο είναι πιστοποιημένο, το συντομότερο δυνατό αφού μεσολαβήσει περίοδος λειτουργίας 24 ωρών αλλά όχι αργότερα από έναν μήνα μετά από την επισκευή, ώστε να επαληθεύεται ότι η επιδιόρθωση ήταν αποτελεσματική.

Υποχρεώσεις για τον έλεγχο διαρροής εξοπλισμού

Οι χειριστές εξοπλισμού που περιέχει 5 ή περισσότερους τόνους ισοδυνάμου CO₂ φθοριούχων αερίων του θερμοκηπίου που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι του Κανονισμού ή ένα (1)κιλό ή περισσότερο φθοριούχων αερίων του θερμοκηπίου που απαριθμούνται στην ενότητα 1 του παραρτήματος ΙΙ του Κανονισμού, τα οποία δεν περιέχονται σε αφρούς, εξασφαλίζουν ότι ο εξοπλισμός ελέγχεται για διαρροές.

Ο εξοπλισμός που πρέπει να ελέγχεται περιλαμβάνει:

Ψυκτικά κυκλώματα ψύξης, εξοπλισμού κλιματισμού και αντλιών θερμότητας.
Εξοπλισμός που περιέχει διαλύτες οι οποίοι βασίζονται σε φθοριούχα αέρια του θερμοκηπίου.
Εξοπλισμός πυροπροστασίας.
Οργανικοί κύκλοι Rankine.
Ηλεκτρικός εξοπλισμός μεταγωγής.
Μονάδες ψύξης σε φορτηγά ψυγεία και ρυμουλκούμενα ψυγεία.
Μονάδες ψύξης ελαφρών οχημάτων ψυγείου, εμπορευματοκιβωτίων διατροπικώνπεριεκτών, συμπεριλαμβανομένων των ψυγείων πλοίων, και βαγονιών τρένων (μετά τις 12 Μαρτίου 2027).
Εξοπλισμός κλιματισμού και αντλίες θερμότητας σε βαρέα επαγγελματικά οχήματα, ημιφορτηγά, μη οδικά εν κινήσει μηχανήματα που χρησιμοποιούνται στη γεωργία, στις εξορυκτικές και κατασκευαστικές δραστηριότητες, σε τρένα, μετρό, τραμ και αεροσκάφη.

Σημείωση: Οι Οργανικοί κύκλοι Rankineχρησιμοποιούνται σε γεωθερμικές εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας, σε εγκαταστάσεις βιομάζας, σε εφαρμογές ανάκτησης θερμότητας και ηλιοθερμικές εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας.

Η συχνότητα των ελέγχων διεξάγεται σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα που παραθέτει την συχνότητα ελέγχου διαρροής για τις ποσότητεςισοδύναμου CO₂ φθοριούχων αερίων του θερμοκηπίου που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι ή τα κιλά φθοριούχων αερίων του θερμοκηπίου που απαριθμούνται στην ενότητα 1 του παραρτήματος ΙΙ.

Πίνακας Α: Συχνότητα ελέγχων εξοπλισμού για διαρροή

Ποσότητα Φθοριούχων Αερίων του Θερμοκηπίου	Συχνότητα Ελέγχου Διαρροών
Ποσότητα Φθοριούχων Αερίων του Θερμοκηπίου	Χωρίς Σύστημα Εντοπισμού Διαρροών	Με Εγκατεστημένο Σύστημα Εντοπισμού Διαρροών
< 50 τόνοι ισοδύναμου CO₂, ή <10 κιλά φθοριούχων αερίων	Τουλάχιστον ανά 12μηνο	Τουλάχιστον ανά 24μηνο
≥ 50 τόνοι αλλά <500τόνοι ισοδύναμου CO₂, ή >10 κιλά αλλά < 100 κιλά φθοριούχων αερίων	Τουλάχιστον ανά 6μηνο	Τουλάχιστον ανά 12μηνο
≥ 500 τόνοι ισοδύναμου CO₂, ή >100κιλά φθοριούχων αερίων	Τουλάχιστον ανά 3μηνο	Τουλάχιστον ανά 6μηνο

Το σύμβολο “<” σημαίνει “λιγότερο”.Το σύμβολο “>” σημαίνει “περισσότερο”.Το σύμβολο “≥” σημαίνει “ίσο ή περισσότερο”.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: από τον παραπάνω πίνακα βλέπουμε ότι για οποιαδήποτε ποσότητα μικρότερη των 10 κιλών φθοριούχων αερίων του θερμοκηπίου, απαιτείται να γίνεται έλεγχος διαρροής.

Ο παραπάνω πίνακας δεν ισχύει για τον ερμητικά σφραγισμένο εξοπλισμό, υπό την προϋπόθεση ότι φέρει σχετική επισήμανση και περιέχει λιγότερο από 10 τόνους ισοδύναμου CO₂ του παραρτήματος Ι ή 2κιλά φθοριούχων αερίων της ενότητας 1 του παραρτήματος ΙΙ. Το ίδιο ισχύει για τον οικιστικό εξοπλισμό εάν περιέχει λιγότερο από 3 κιλά φθοριούχα αέρια του θερμοκηπίου.

Επίσης, ο παραπάνω πίνακας δεν ισχύει για τον ηλεκτρικό εξοπλισμό μεταγωγής εάν ο εξοπλισμός αυτός (α) έχει διαπιστωμένη ποσότητα διαρροής μικρότερη από 0,1 % ετησίως όπως ορίζεται στις τεχνικές προδιαγραφές του κατασκευαστή και φέρει σχετική επισήμανση, (β) είναι εξοπλισμένος με διάταξη παρακολούθησης της πίεσης ή της πυκνότητας με αυτόματο σύστημα προειδοποίησης εν λειτουργία, (γ) περιέχει λιγότερα από 6 κιλά φθοριούχων αερίων του θερμοκηπίου που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι.

Ο εξοπλισμός πυροπροστασίας, εκτός από τους ελέγχους του πίνακα 6, πρέπει να επιθεωρείται σύμφωνα με το πρότυπο ISO 14520 ή EN 15004.

Υπολογισμός GWP για μίγματα

Το GWP(GlobalWarmingPotential) είναι το Δυναμικό Υπερθέρμανσης του Πλανήτηδηλαδή ηυπερθέρμανση της ατμόσφαιρας του πλανήτη που προκαλείται από ένα κιλό φθοριούχου αερίου σε διάστημα 100 ετών σε σχέση με το διοξείδιο του άνθρακα (CO₂). Παραδείγματος χάριν, το HFC-23έχει GWP_{100 έτη} ίσο με 14.800 σημαίνει ότι την ίδια υπερθέρμανση θα προκαλούσαν 14.800 κιλά ή 14,8 τόνοι διοξειδίου του άνθρακα.

Σε περίπτωση μίγματος αερίων, το GWP υπολογίζεται από τον τύπο που δίνεται στο Παράρτημα VI:

Σ[(%ουσίας 1 xGWPτης ουσίας 1)+ (%ουσίας 2 xGWPτης ουσίας 2) + ….(%ουσίας Ν xGWPτης ουσίας Ν)].

ToGWPγια την κάθε ουσία λαμβάνεται από τους πίνακες των παραρτημάτων Ι, ΙΙ, ΙΙΙ και VI (στήλη GWP). Εάν μια ουσία δεν περιλαμβάνεται σε κανένα από τα παραρτήματα, τότε το GWP της είναι 0.

Για το παράδειγμα του παραρτήματος VIπου έχουμε ένα μείγμα αερίων αποτελούμενο κατά 60% από διμεθυλικό αιθέρα, κατά 10% από HFC-152a και κατά 30% από ισοβουτάνιο.

Για το διμεθυλικό αιθέρα το GWPαπό τον πίνακα του παραρτήματος VI είναι 1. Για το HFC-152aτο GWPαπό τον πίνακα του παραρτήματος I είναι 124. Για το ισοβουτάνιοτο GWPαπό τον πίνακα του παραρτήματος I είναι 0. Οπότε για το μίγμα έχουμε:

GWP_{μίγματος} =Σ[(60% x 1) + (10% x 124) + (30% x 0)] = 13,0

Εάν ο εξοπλισμός περιέχει 15 κιλά από το μίγμα αυτό, τότε το GWP είναι 15 Χ 13,0 = 195. Αυτό σημαίνει ότι το δυναμικό υπερθέρμανσης των 15 κιλών του μίγματος αυτού είναι ισοδύναμο με 195 κιλά διοξειδίου του άνθρακα.

Για το μίγμα αυτό η συχνότητα ελέγχων για διαρροή είναι τουλάχιστον κάθε 12μηνο εάν δεν έχει εγκατεστημένο σύστημα εντοπισμού διαρροής ενώ κάθε 24μηνο εάν έχει εγκατεστημένο σύστημα εντοπισμού διαρροής.

Τεχνικοί Σύμβουλοι Επιχειρήσεων, τηλ. 2221077876

Οι κύριες δραστηριότητες της εταιρείας είναι:

Ανάπτυξη και εφαρμογή συστημάτων διαχείρισης (όπως ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001, κ.α.)
Αδειοδότηση επιχειρήσεων, μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μελέτες πυρασφάλειας, μελέτες
SEVESO, κλπ.
Ασφάλειας μηχανημάτων (σύνταξη τεχνικών φακέλων για σήμανση CE, αναβάθμιση
ασφάλειας μηχανημάτων, κλπ.)
Συνδρομητική υπηρεσία ενημέρωσης της νομοθεσίας για περιβάλλον, αδειοδότηση, ενέργεια,
επαγγελματική υγεία και ασφάλεια.
Εκπαιδεύσεις προσωπικού κυρίως σε θέματα ασφάλειας και περιβάλλοντος.

Image by freepik.com