Τι είναι το ραδόνιο;

Το Ραδόνιο (Rn-222) είναι μία φυσική πηγή Ιοντίζουσας ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Είναι ένα άχρωμο, άοσμο και άγευστο αέριο που δεν γίνεται αντιληπτό από τις ανθρώπινες αισθήσεις. Προέρχεται από τη φυσική διάσπαση του Ράδιου (Ra-226) που με τη σειρά είναι θυγατρικό του Ουρανίου (U-238) το οποίο υπάρχει στο έδαφος, στα πετρώματα της γης, στο νερό, και στα οικοδομικά υλικά. Κατά αυτό τον τρόπο, ως αδρανές αέριο, το ραδόνιο εισέρχεται στον ατμοσφαιρικό αέρα και στα κτίρια.

Γράφουν οι
Δρ. Χάρης Τυράκης
Φυσικός Ιατρικής PhD, Msc, MBA
Ερευνητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Τμήμα Ιατρικής.

Δρ. Γεώργιος Σκρουμπέλος
Μηχανολόγος Μηχανικός- Γενικός Διευθυντής RMS ΕΞΥΠΠ

 

Πηγές ραδονίου στα κτίρια

Το ραδόνιο εισέρχεται στο εσωτερικό των κτιρίων μέσω:

  • Μικρορωγμών στα τσιμεντένια δάπεδα
  • Κενών ή ρωγμών στους τοίχους
  • Κενών στα σημεία ένωσης του τοίχου και με το δάπεδο
  • Διάκενων στα ξύλινα πατώματα
  • Κενών στα σημεία εισόδου σωλήνων ύδρευσης και αποχέτευσης
  • Διάκενων στις πόρτες και στα παράθυρα

Συγκέντρωση Ραδονίου σε κτίρια

Η συγκέντρωση του ραδονίου εξαρτάται από:

  • Το ρυθμό εκροής ραδονίου από το έδαφος
  • Το είδος θεμελίωσης της οικοδομής
  • Το ύψος της κατοικίας
  • Την εκροή ραδονίου από τα οικοδομικά υλικά (τα πλέον ραδιενεργά υλικά είναι ορισμένα είδη γρανιτών και ορισμένα είδη λίθων, π.χ. οι αργιλικοί σχιστόλιθοι).
  • Τον εξαερισμό του σπιτιού
  • Τη διαφορά πίεσης στο εσωτερικό του κτιρίου και στο εξωτερικό περιβάλλον

Επιπτώσεις στην υγεία

Σύμφωνα με την αναφορά της UNSCEAR του 2008 (United Nations Scientific Committee for the Effects of Atomic Radiation), περίπου το 42% της ετήσιας απορροφούμενης δόσης ραδιενέργειας οφείλεται στο Ραδόνιο και στα ραδιενεργά θυγατρικά του. Το ραδόνιο εισέρχεται στον οργανισμό μέσω της αναπνευστικής οδού και συνδέεται με τον καρκίνο του πνεύμονα. Το μεγαλύτερο ποσοστό εναποτίθεται στην τραχειο-βρογχική περιοχή όπου η ραδιενεργός διάσπαση των πολλών θυγατρικών του, Πολώνιο-218 (Po-218), Μόλυβδος-214 (Pb-214), Βισμούθιο-214 (Bi-214), και Πολώνιο-214 (Po-214), προκαλεί βομβαρδισμό των ευαίσθητων ιστών του πνεύμονα με σωματίδια α. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ, 2009), τα περιστατικά καρκίνου πνεύμονα που σχετίζονται με την έκθεση σε ραδόνιο κυμαίνονται από 3 έως 14% (αναλόγως της συγκέντρωσης του ραδονίου). Επίσης, τα θυγατρικά ισότοπα του Ραδονίου προσκολλώνται στα φύλλα του καπνού και με το κάπνισμα εισέρχονται στους πνεύμονες. Έρευνες έχουν δείξει ότι η σχέση μεταξύ Ραδονίου, τσιγάρου και καρκίνου είναι πραγματική.

Εισροή Ραδονίου σε οικία (πηγή: ΕΕΑΕ «Όλα όσα θέλετε να γνωρίζετε για το ραδόνιο», Σεπτέμβριος 2015)

Νομοθεσία

Σύμφωνα με το Π.Δ 101/2018 (20 Νοεμβρίου 2018, ΦΕΚ 194): Το εθνικό επίπεδο αναφοράς για τις συγκεντρώσεις ραδονίου μέσα σε κτίρια καθορίζεται σε 300 Bq/m3. H τιμή αυτή αναφέρεται στον ετήσιο μέσο όρο. Το εθνικό επίπεδο αναφοράς για τη συγκέντρωση ραδονίου σε εσωτερικούς χώρους εργασίας καθορίζεται σε 300 Bq/m3 (ως ετήσιος μέσος όρος).

Μετρήσεις Ραδονίου

Η μέτρηση του ραδονίου είναι εύκολη και μπορεί να πραγματοποιηθεί με δοσίμετρα ανίχνευσης ραδονίου.

Μέτρα για τη μείωση της συγκέντρωσης Ραδονίου

  • Καθημερινό και αποτελεσματικό μέτρο είναι συχνός “αερισμός” του οικήματος, μην επιτρέποντας στο Ραδόνιο να παραμείνει εγκλωβισμένο για μεγάλο διάστημα. Ανοίγουμε παράθυρα και πόρτες, όταν επισκεπτόμαστε ένα οίκημα το οποίο έχει μείνει κλειστό για πολύ καιρό.
  • Για νέα κτίρια, κατά την διάρκεια της κατασκευής της οικοδομής, ένα μικρό φρεάτιο κάτω από το πάτωμα είναι ένας πρακτικός τρόπος για να εμποδιστεί η εισροή του Ραδονίου σε ένα κτίριο. Αέρας και άλλα αέρια αναδυόμενα από το έδαφος απάγονται με αντλία χαμηλής ισχύος.
  • Η σφράγιση τοίχων και δαπέδου με συγκολλητική βαφή (epoxy paint) μειώνει την εισροή Ραδονίου κατά έναν παράγοντα 4. Τρία στρώματα λαδομπογιάς μπορούν να ελαττώσουν την εισροή Ραδονίου κατά μία τάξη μεγέθους.

Το Ραδόνιο στην Ελλάδα

Η συγκέντρωση ραδονίου είναι υψηλότερη τους χειμερινούς μήνες. Το επίπεδο ραδονίου είναι υψηλότερο στα υπόγεια και στους πρώτους ορόφους των πολυκατοικιών. Σύμφωνα με μετρήσεις της ΕΕΑΕ, η μέση ετήσια συγκέντρωση ραδονίου στην Ελλάδα εκτιμάται στα 55 Bq/m3 (χαμηλή).

Συμπέρασμα

Τα επιστημονικά δεδομένα αντίθετα αποδεικνύουν ότι το Ραδόνιο είναι βασικός περιβαλλοντικός κίνδυνος υγείας (κατατάσσεται στην υψηλότερη κατηγορία – Group A των καρκινογόνων παραγόντων) και θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για την δημόσια υγεία σε ότι αφορά προγράμματα ακτινοπροστασίας και προστασίας του περιβάλλοντος.

Σημείωση: Bq/m3 (Βecquerels- ανά κυβικό μέτρο αέρα). 1 Bq/m3 σημαίνει ότι κατά μέσο όρο σε κάθε κυβικό μέτρο αέρα, συμβαίνει μία διάσπαση ενός ατόμου Ραδονίου ανά δευτερόλεπτο.

Βιβλιογραφία

  1. Εθνικός Οργανισμός Δημοσίας Υγείας- https://eody.gov.gr/
  2. Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας. Ραδόνιο [Εγχειρίδιο]. 2005
  3. Ραδόνιο: θανάσιμα επικίνδυνο. (Κων. Κάππας, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής παν. Θεσσαλίας) – http://artinews.gr/
  4. WHO handbook on indoor radon: a public health perspective (2009).
  5. United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation (2008). Sources and effects of ionizing radiation