Ποιες είναι οι νέες προοπτικές που προσφέρει η τεχνολογική εξέλιξη

Η βιομηχανία γάλακτος, όπως και γενικότερα ο αγροδιατροφικός τομέας, ανέκαθεν αποτελούσε αιτία και πεδίο εφαρμογής νέων τεχνικών και δυνατοτήτων που προσέφερε η εξέλιξη της τεχνολογίας. Οι επαγγελματίες και οι τεχνικοί που δραστηριοποιούνται στον κλάδο αντιμετωπίζουν και αυτοί την πρόκληση να βελτιώνουν διαρκώς την απόδοση και την ποιότητα των προϊόντων σε ολόκληρη την αλυσίδα. Στην καρδιά αυτού του ζητήματος βρίσκεται η έλλειψη κεντρικής και οργανωμένης επιτήρησης του εξοπλισμού που εμπλέκεται σε όλο το φάσμα της διαδικασίας, από τη συλλογή και την επεξεργασία του γάλακτος μέχρι τη μεταφορά και την αποθήκευση των προϊόντων. Αφενός οι πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις, αφετέρου η διαρκώς αυξανόμενη περιβαλλοντική συνείδηση, ανοίγουν το δρόμο για δραστικές βελτιώσεις. Σε αυτό το άρθρο θα δούμε την εξέλιξη στα συστήματα εποπτείας του εξοπλισμού, τα εμπόδια στην εφαρμογή νέων καινοτόμων λύσεων στον αγροδιατροφικό τομέα και τέλος την προοπτική που μπορεί να προσφέρει μια ολιστική προσέγγιση σε ό,τι αφορά την ποιότητα, την αποδοτικότητα και την ασφάλεια των γαλακτοκομικών προϊόντων.

Γράφει ο Άρης Λουτράρης
Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχανικός Υπολογιστών, Α.Π.Θ.
Υπεύθυνος ανάπτυξης λογισμικού / Συνιδρυτής – Infoscope Hellas
www.infoscope.gr
info@infoscope.gr

 

Ποια είναι η κατάσταση σήμερα και τι προβλήματα παρουσιάζει

Το ταξίδι του γάλακτος ξεκινάει από τις φάρμες και τις κτηνοτροφικές μονάδες, όπου συλλέγεται και αποθηκεύεται αρχικά πριν μεταφερθεί στις εγκαταστάσεις όπου θα υποστεί επεξεργασία. Ωστόσο από την κρίσιμη αυτή διαδικασία απουσιάζει συνήθως η επιτήρηση του εξοπλισμού της ψύξης και της αρχικής αποθήκευσης του προϊόντος. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει συνεπής καταγραφή των δεδομένων θερμοκρασίας, κάτι απαραίτητο αφενός για την ασφάλεια του γάλακτος, αφετέρου για την εκ των υστέρων ανάλυση των δεδομένων και τον έλεγχο της ποιότητας των παρτίδων, βασιζόμενοι προς το παρόν μόνο σε δειγματοληπτικούς εργαστηριακούς ελέγχους.

Πέρα από την καταγραφή της θερμοκρασίας, η έλλειψη επιτήρησης είναι συνολικότερη και αφορά και άλλες σημαντικές λειτουργίες των συσκευών, όπως παραδείγματος χάρη η ορθή λειτουργία των αναδευτήρων στις παγολεκάνες όπου αποθηκεύεται το γάλα, η αποτελεσματικότητα της πλύσης, ακόμη και ο όγκος του γάλακτος που εισέρχεται και εξέρχεται από τον εξοπλισμό. Χωρίς ένα πλήρες σύστημα εποπτείας, οι κτηνοτρόφοι δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν κρίσιμους παράγοντες που αφορούν την ασφάλεια και την ποιότητα του προϊόντος τους και να υπολογίσουν με ακρίβεια τον όγκο της παραγωγής.

 

Ποιοι λόγοι έχουν εμποδίσει ως τώρα την αποτελεσματική αντιμετώπισή της έλλειψης επιτήρησης των διαδικασιών

Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες οι οποίοι συντελούν στην πολυπλοκότητα του προβλήματος και έχουν εμποδίσει ως τώρα την εφαρμογή ολοκληρωμένων λύσεων τηλεμετρίας στη βιομηχανία του γάλακτος. Πρώτον, το κόστος των συσκευών επιτήρησης έχει αποδειχτεί απαγορευτικό σε αρκετές περιπτώσεις, ειδικά αν συνυπολογίσουμε ότι απαιτείται ένας αρκετά εξειδικευμένος εξοπλισμός ώστε να μπορεί να διακρίνει αυτόματα τις διαφορετικές φάσεις του κύκλου των εργασιών (ψύξη κατά την εισαγωγή ζεστού γάλακτος, σταθερή συντήρηση, εξαγωγή, πλύση κοκ), ο οποίος διαφέρει από τις τυπικές εφαρμογές στη βιομηχανία της ψύξης, για να παρέχει έστω έναν υποτυπώδη έλεγχο ότι η κάθε διαδικασία ξεχωριστά εκτελείται σωστά. Δεύτερον, η πολύ μεγάλη ποικιλία του εξοπλισμού, από τους ελεγκτές ψύξης των παγολεκανών έως το μέγεθος ή το σχήμα τους, καθιστούν αρκετά δύσκολη την υλοποίηση τυποποιημένων λύσεων.

Εκτός από τα παραπάνω, μια ειλικρινής παραδοχή είναι ότι η επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος δεν έχει αποτελέσει ως τώρα την πιο επείγουσα προτεραιότητα των επαγγελματιών. Σε περιοχές όπου η θερμοκρασία του περιβάλλοντος δεν είναι ιδιαίτερα υψηλή (παραδείγματος χάρη στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη, περιοχές κρίσιμες σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες) ή η αξία του προϊόντος δεν είναι αρκετά υψηλή, το κόστος μιας περιστασιακής απώλειας κρίνεται αποδεκτό, ειδικά σε σύγκριση με το κόστος εγκατάστασης και συντήρησης ενός συστήματος επιτήρησης. Πέραν αυτού, πάγιες πολιτικές και νοοτροπίες που θέτουν το ισοζύγιο κόστους-οφέλους ως μοναδικό κριτήριο για τη λήψη αποφάσεων, χωρίς το συνυπολογισμό άλλων παραγόντων όπως είναι η περιβαλλοντική συνείδηση, συντέλεσαν στην έλλειψη προόδου στο συγκεκριμένο ζήτημα.

 

Τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια

Πρόσφατες εξελίξεις έχουν μεταβάλει το τοπίο, καθιστώντας αρκετά κατάλληλη τη στιγμή να αναπτυχθούν λύσεις και να υλοποιηθούν εφαρμογές τηλεμετρίας στη βιομηχανία γάλακτος. Κατ’ αρχάς η ανάπτυξη της τεχνολογίας προσφέρει πλέον οικονομικότερες λύσεις για την επιτήρηση του εξοπλισμού, καθιστώντας τις πιο προσιτές στους κτηνοτρόφους και τα εργοστάσια επεξεργασίας. Η μείωση του κόστους, σε συνδυασμό με την προώθηση της περιβαλλοντικής συνείδησης καθώς και μια διαρκώς αυξανόμενη ανάγκη για βιωσιμότητα στον πρωτογενή τομέα, έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον πολύ πιο ευεπίφορο στην επένδυση σε εξοπλισμό επιτήρησης.

Επιπλέον, παρατηρείται ολοένα και περισσότερο οι κατασκευαστές του εξοπλισμού των κτηνοτροφικών μονάδων (παγολεκανών, ελεγκτών ψύξης κοκ) να υιοθετούν και να ενσωματώνουν ανοιχτά πρωτόκολλα επικοινωνίας στις συσκευές τους, διευκολύνοντας έτσι τη συμβατότητα και τη συνεργασία του δικού τους εξοπλισμού με τις συσκευές επιτήρησης προέρχονται από τρίτους κατασκευαστές.

Εξίσου σημαντική εξέλιξη είναι επίσης η ανάπτυξη έξυπνων λογισμικών, ακόμη και με χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία επιτρέπει τη διάκριση μεταξύ των διάφορων διαδικασιών (ψύξη, συντήρηση, πλύση, λειτουργία εξαρτημάτων κοκ) και ως εκ τούτου την αποτελεσματικότερη επιτήρησή τους. Επιπλέον, η παραπάνω ανάπτυξη ανοίγει το δρόμο σε μη επεμβατικές λύσεις, οι οποίες είναι αρκετά δημοφιλείς στους επαγγελματίες, παραδείγματος χάρη τον υπολογισμό του περιεχομένου μίας δεξαμενής μέσω αισθητήρα πίεσης που τοποθετείται εξωτερικά στο στόμιό της, κάτι που στο παρελθόν δεν ήταν εφικτό.

Τέλος, η εξοικείωση όλων των επαγγελματιών με τη σύγχρονη τεχνολογία και τις έξυπνες συσκευές είναι πλέον σαφώς πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, ως εκ τούτου το έδαφος είναι αρκετά πιο γόνιμο, ειδικά αν συνυπολογίσουμε και την έμφαση που δίνεται στις σύγχρονες εφαρμογές ώστε να είναι πολύ φιλικές προς το χρήστη και να απαιτούν από αυτόν ελάχιστες έως μηδαμινές τεχνικές γνώσεις. Σε συνδυασμό λοιπόν με τους παραπάνω παράγοντες, οι συνθήκες που διαμορφώνονται ώστε η βιομηχανία του γάλακτος να περάσει στο επόμενο επίπεδο δείχνουν αρκετά ευνοϊκές.

 

Ενοποίηση: Εφαρμογή λύσεων τηλεμετρίας σε όλο το εύρος της αλυσίδας

Πέρα από την παρακολούθηση του εξοπλισμού κατά την αρχική συλλογή του γάλακτος, η επέκταση της εποπτείας και στις μονάδες επεξεργασίας, τα τυροκομεία και τις εγκαταστάσεις κεντρικής αποθήκευσης προσφέρει μια ολιστική προσέγγιση στην εφαρμογή της τηλεμετρίας στη βιομηχανία γάλακτος. Πολλές μονάδες επεξεργασίας και τυροκομεία διαθέτουν συστήματα επιτήρησης, ωστόσο συχνά αυτά τα συστήματα είναι απαρχαιωμένα και ασύμβατα με αυτά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους κτηνοτρόφους, οδηγώντας σε ανεπάρκειες στην συνεπή τήρηση πλήρους αρχείου καταγραφής των δεδομένων.

Με την ενοποίηση του εξοπλισμού επιτήρησης σε όλη την αλυσίδα, τα δεδομένα μπορούν να είναι διαθέσιμα ταυτόχρονα στους κτηνοτρόφους και τα εργοστάσια επεξεργασίας, επιτρέποντας την ιχνηλασιμότητα και τον έλεγχο της ποιότητας καθ’ όλη την πορεία που ακολουθούν τα προϊόντα, καθώς επίσης και στον ακριβή υπολογισμό της ποσότητας του γάλακτος που διακινείται. Εάν σε αυτό προσθέσουμε και την εποπτεία κατά τη διάρκεια της μεταφοράς, έχουμε μία πλήρη “από το χωράφι στο ράφι” επιτήρηση, επιτρέποντας τη μελέτη των δεδομένων τα οποία παίζουν καίριο ρόλο στην ποιότητα και την ασφάλεια του προϊόντος σε κάθε βήμα του ταξιδιού του.

Οφέλη & πλεονεκτήματα

Τα οφέλη της υιοθέτησης μιας ολιστικής προσέγγισης στην επιτήρηση των διαδικασιών είναι πολλαπλά. Η πλήρης παρακολούθηση των προϊόντων επιτρέπει στους ενδιαφερόμενους να εντοπίσουν το ταξίδι του γάλακτος από το αγρόκτημα έως τον καταναλωτή, ενισχύοντας τη διαφάνεια και την εμπιστοσύνη στην ποιότητα των αγαθών. Επιπλέον, η παρακολούθηση παρέχει ένα ισχυρό εργαλείο για τη διατήρηση της ασφάλειας των προϊόντων, ενώ παράλληλα καταγράφει λεπτομερώς τα δεδομένα ποιότητας για περαιτέρω ανάλυση και βελτίωση των διαδικασιών παραγωγής.

Η συνεπής, πλήρης και αναλυτική καταγραφή των δεδομένων δίνει τη δυνατότητα να λαμβάνονται κρίσιμες αποφάσεις με βάση αυτά, επιτρέποντας σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να βελτιστοποιούν τις διαδικασίες τους, να αναγνωρίζουν τάσεις και να εντοπίζουν επαναλαμβανόμενα φαινόμενα, προφυλάσσοντάς τους από προβλέψιμες ζημιές και περιττά ρίσκα. Το αποκορύφωμα της ενοποιημένης προσέγγισης είναι η δυνατότητα που θα παρέχεται στην τεχνητή νοημοσύνη να αποτελεί ένα χρήσιμο ψηφιακό βοηθό, ο οποίος θα αναλαμβάνει την εποπτεία και την ανάλυση των δεδομένων, παρέχοντας έτοιμες πληροφορίες και απασχολώντας τους επαγγελματίες μόνο όταν είναι απαραίτητο, απελευθερώνοντάς τους ώστε να επικεντρωθούν στις πιο σημαντικές εργασίες τους.

Επίλογος

Οι συνθήκες που συνδιαμορφώνουν η πρόοδος της τεχνολογίας και η αλλαγή σε νοοτροπίες που αφορούν κυρίως την περιβαλλοντική συνείδηση και τη βιωσιμότητα δείχνουν ιδανικές ώστε να επιτρέψουν στη βιομηχανία του γάλακτος να περάσει στο επόμενο στάδιο. Η επιτήρηση του εξοπλισμού και η συνεπής καταγραφή δεδομένων καθίστανται πλέον αρκετά προσιτές διαδικασίες και σε πρώτη φάση θα βοηθήσουν άμεσα στην ενίσχυση της ασφάλειας των αγαθών, την αποφυγή απώλειας γάλακτος και τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων. Πέραν αυτού, η ύπαρξη των υποδομών τηλεμετρίας θα δώσει μεσοπρόθεσμα τη δυνατότητα στους επαγγελματίες να μελετούν και να αξιολογούν τα δεδομένα, ώστε να βελτιώσουν σημαντικά όλες τις διαδικασίες που σχετίζονται με την παραγωγή, την επεξεργασία, τη μεταφορά και την αποθήκευση των προϊόντων της βιομηχανίας του γάλακτος.