Σχεδόν σε όλους τους εργασιακούς χώρους υφίσταται μία σειρά από «ειδικούς» χώρους οι οποίοι είναι «αφανείς» και, ως εκ τούτου, «αγνοούνται» από τις Εκτιμήσεις Επικινδυνότητας. Αυτοί οι χώροι ονομάζονται αγγλιστί ConfinedSpacesή ελληνιστί Περιορισμένοι Χώροι.
Γράφει ο Δρ Γιώργος Σκρουμπέλος, Μηχανολόγος Μηχανικός Γενικός Διευθυντής RMS ΕΞΥΠΠ ΙΚΕ
Ορισμός
Άρα Περιορισμένος Χώρος είναι ο χώρος που:
- Έχει μέγεθος επαρκές και είναι διαμορφωμένος με τρόπο που να δίνει τη δυνατότητα σε έναν εργαζόμενο να εισέλθει και να εργασθεί μέσα σ’ αυτόν.
- Διαθέτει ανοίγματα περιορισμένα σε αριθμό ή τέτοια που να μη επιτρέπουν να γίνεται με ευκολία η διέλευση ατόμων δια μέσου αυτών κατά την είσοδο και έξοδο (π.χ. δεξαμενές, χοάνες, δοχεία, σιλό, χώροι που η πρόσβαση σ’ αυτούς είναι περιορισμένη).
- Δεν προορίζεται για συνεχή παραμονή εργαζόμενου.
Τέτοιοι χώροι είναι τα φρεάτια, οι δεξαμενές, οι αεραγωγοί, οι ψευδοροφές κ.α.
Προτεινόμενη επισήμανση εισόδων περιορισμένων χώρων
Διεθνής επισήμανση περιορισμένων χώρων
Επικινδυνότητα
Στους χώρους αυτούς, οι εργασίες εκτελούνται συνήθως από συντηρητές και εγκαταστάτες και τα ατυχήματα σπανίζουν μεν, αλλά, όταν συμβαίνουν, είναι συνήθως θανατηφόρα λόγω της υψηλής επικινδυνότητάς τους η οποία μπορεί να προέρχεται από
- Έλλειψη οξυγόνου
- Ύπαρξη τοξικών συγκεντρώσεων αερίων
- Έκρηξη ή πυρκαγιά
- Τραυματισμό από εξοπλισμό εντός του χώρου
- Παγίδευση από το περιεχόμενο υλικό
- Άλλους κινδύνους κατά περίπτωση
Αιτίες ατυχημάτων
Οι συνήθεις αιτίες των ατυχημάτων σε αυτούς τους χώρους είναι:
- Μη εξουσιοδοτημένη είσοδος
- Εμπιστοσύνη στις αισθήσεις
- Εξοικείωση με τον κίνδυνο
- Εργασία χωρίς επιστασία
- Προσπάθεια διάσωσης εντός του χώρου από μη εκπαιδευμένα άτομα
Πρόγραμμα ασφαλούς διαχείρισης / μέτρα ασφαλείας
Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να υπάρχει ένα Πρόγραμμα Ασφαλούς Διαχείρισης των Περιορισμένων Χώρων το οποίο να περιλαμβάνει:
- Αναγνώριση της ύπαρξης ή μη τέτοιων χώρων και καταγραφή τους
- Εκτίμηση Επικινδυνότητας
- Λήψη τεχνικών μέτρων όπως ευκρινής επισήμανσή τους, εξασφάλιση φωτισμού και τεχνητού αερισμού, Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ), εξοπλισμό πυρασφάλειας και διάσωσης κλπ.
- Λήψη διοικητικών μέτρων όπως συγκεκριμένες αρμοδιότητες και εκπαίδευση των εμπλεκομένων,μετρήσεις επικινδύνων ουσιών πριν την είσοδο προς εργασία, διαδικασίες απενεργοποίησης και απομόνωσης του εξοπλισμού εντός του χώρου, χορήγηση Αδειών Εργασίας και διαδικασίες διάσωσης σε περίπτωση κινδύνου
Παράδειγμα εύκαμπτου εξαεριστήρα περιορισμένου χώρου
Παράδειγματα ορθού εξαερισμού
Κατηγορίες περιορισμένων χώρων
Οι Περιορισμένοι Χώροι δεν είναι όλοι το ίδιο επικίνδυνοι και για αυτό διαχωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες:
Ι. Περιορισμένος Χώρος που Δεν Απαιτεί Άδεια Εισόδου (Non-permitRequiredConfinedSpace-NPRCS): είναι ο Περιορισμένος εκείνος Χώρος ο οποίος δεν περικλείει ή δεν έχει την δυνατότητα να περικλείει κίνδυνο τέτοιο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τους κινδύνους της Ατμόσφαιρας, που να έχει την ικανότητα να επιφέρει θάνατο ή σοβαρή σωματική κάκωση.
ΙΙ. Περιορισμένος Χώρος που Απαιτεί Άδεια Εισόδου(PermitRequiredConfinedSpace-PRCS): εννοείται ένας Περιορισμένος Χώρος που φέρει ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
1. Περιέχει ή είναι γνωστό ότι πιθανόν να περιέχει
Επικίνδυνη Ατμόσφαιρα ήτοι
1.1. ανεπάρκεια οξυγόνου (περιεκτικότητα οξυγόνου < 19,5%)
1.2. υπερεπάρκεια οξυγόνου (περιεκτικότητα οξυγόνου > 23,5%)
1.3. περιεκτικότητα σε εκρηκτικά / εύφλεκτα αέρια, ατμούς ή ομίχλες > 10% του LFL (lowerflammablelimit), ή σκόνες σε περιεκτικότητα που ξεπερνά το αντίστοιχο LFL
1.4. περιεκτικότητα σε τοξικά μεγαλύτερη του TLV, του OEL, των θεσπισμένων ορίων όποιο είναι αυστηρότερο
2. Περιέχει υλικό το οποίο έχει τη δυνατότητα να εγκλωβίσει και να παγιδεύσει εισερχόμενο Άτομο εντός αυτού
3. Έχει εσωτερική διαμόρφωση τέτοια που να μπορεί να παγιδεύσει Εισερχόμενο Άτομο ή τοιχώματα τέτοια που να προκαλέσουν ασφυξία στο άτομο αυτό ή να φέρει κεκλιμένο δάπεδο που να καταλήγει σε στένωμα.
4. Περιέχει κάθε άλλο γνωστό και σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια και την υγεία.
Η κατάταξη των Περιορισμένων Χώρων στις ανωτέρω κατηγορίες πρέπει να γίνεται αφού γνωρίζουμε με λεπτομέρεια τη λειτουργία τους χωρίς να είμαστε προσκολλημένοι σε στερεότυπα. Για παράδειγμα, μπορεί μία ψευδοροφή να μην κατατάσσεται συνήθως στους χώρους για τους οποίους απαιτείται η λήψη Άδειας Εργασίας, αλλά εάν μία ψευδοροφή έχει συγκεντρώσει εύφλεκτες σκόνες (λεπτόκοκκη σκόνη, χνούδι) τότε ο κίνδυνος πυρκαγιάς ή έκρηξης είναι τόσο αυξημένος ώστε να απαιτείται η έκδοση Άδειας θερμών Εργασιών.
Εξοπλισμός διάσωσης από περιορισμένο χώρο
Δεξαμενές α΄υλών, βάσης νερού. Εκτός από την ανθρωποθυρίδα μπροστά, υπάρχει και δεύτερη στην κορυφή των δεξαμενών
Καθηκοντολόγιο προσωπικού
Όταν η επικινδυνότητα του Περιορισμένου Χώρου τον κατατάσσει στη δεύτερη κατηγορία τότε κατά την εκτέλεση της εργασίας πρέπει να εμπλακεί ένας αριθμός εκπαιδευμένων ατόμων τα οποία θα κληθούν να διασφαλίσουν ότι η εργασία εντός του χώρου θα εκτελεστεί με ασφάλεια.
Υπεύθυνος Έγκρισης Εισόδου (EntrySupervisor): πρόκειται για το άτομο εκείνο που είναι εκπαιδευμένο και μπορεί να αναγνωρίζει τους κινδύνους που υπάρχουν στον Περιορισμένο Χώρο και το οποίο πιστοποιεί μέσω της υπογραφής του ότι ο Χώρος είναι ασφαλής για Είσοδο.
Επόπτης Εργασίας (WorkSupervisor): το άτομο εκείνο που είναι υπεύθυνο για να καθορίσει εάν υπάρχουν οι αποδεκτές συνθήκες εισόδου στον Περιορισμένο Χώρο στον οποίο προβλέπεται να γίνει Είσοδος καθώς και για να εγκρίνει την Είσοδο και να εποπτεύσει την ασφαλή λειτουργία του Χώρου αυτού. Το άτομο αυτό είναι εξουσιοδοτημένο για να τερματίζει την Είσοδο και να ανακαλεί την ισχύ της Αδείας.
Επιστάτης (Stand-byAttendant): το άτομο εκείνο που βρίσκεται συνεχώς εξωτερικά του Περιορισμένου Χώρου και είναι εκπαιδευμένο για την παρακολούθηση των εξουσιοδοτημένων εργαζομένων που βρίσκονται εντός του Περιορισμένου Χώρου που Απαιτεί Έγγραφη Άδεια Εισόδου.
Εξουσιοδοτημένος Εργαζόμενος (AuthorizedPerson): ο εργαζόμενος εκείνος που είναι εξουσιοδοτημένος από τον εργοδότη για να εισέλθει σε έναν Περιορισμένο Χώρο που Απαιτεί Έγγραφη Άδεια Εισόδου. Η Εταιρεία απαιτείται να εξασφαλίζει αυτήν την εξουσιοδότηση.
Υπεύθυνος Χώρου (AreaSupervisor): Ο Προϊστάμενος του Τμήματος στο οποίο βρίσκεται εγκατεστημένος ο περιορισμένος χώρος.
Ομάδα Διάσωσης (RescueTeam): Ειδικά εκπαιδευμένα άτομα από τους ανωτέρω εργαζόμενους ή και άλλους οι οποίοι θα επέμβουν για να απομακρύνουν τον εργαζόμενο εντός του περιορισμένου χώρου που κινδυνεύει.
