Γράφει ο Ευάγγελος Θεοδοσάτος
Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, ΜΒΑ
Διευθυντής BU Εξειδικευμένα Χημικά Ψυκτικών Εφαρμογών
Πεδίο Εφαρμογής του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/573
- Προσθήκη 23 επιπλέον F-gases: Ο κανονισμός περιλαμβάνει στις ποσοστώσεις, 23 επιπλέον φθοριούχα αέρια του θερμοκηπίου (F-gases), συμπεριλαμβανομένων των προωθητικών ιατρικών αερίων.
- Ενίσχυση και αποσαφήνιση των κανόνων: Διευρύνει και διευκρινίζει τους κανόνες για την παραγωγή, τη χρήση, την ανάκτηση, την ανακύκλωση, την καταστροφή, καθώς και την πιστοποίηση και εκπαίδευση που σχετίζονται με τα F-gases.
- Αυστηροί όροι εισαγωγής και διάθεσης στην αγορά: Ενδυναμώνονται οι απαιτήσεις για την εισαγωγή, εξαγωγή και τοποθέτηση στην αγορά των F-gases, καθώς και του εξοπλισμού (συμπεριλαμβανομένων εξαρτημάτων) που τα περιέχει ή βασίζεται σε αυτά για τη λειτουργία του.
Πρόγραμμα Σταδιακής Μείωσης των HFC
| Έτος | Μέγιστη ποσότητα σε τόνους ισοδυνάμου CO2 |
Μείωση σε σχέση με την τιμή βάσης 176.700.479 του 2015 σε τόνους ισοδυνάμου CO2 |
| 2025-2026 | 42.874.410 | 75,7% |
| 2027-2029 | 21.665.691 | 87,7% |
| 2030-2032 | 9.132.097 | 94,8% |
| 2033-2035 | 8.445.713 | 95,2% |
| 2036-2038 | 6.782.265 | 96,2% |
| 2039-2041 | 6.136.732 | 96,5% |
| 2042-2044 | 5.491.199 | 96,9% |
| 2045-2047 | 4.845.666 | 97,3% |
| 2048-2049 | 4.200.133 | 97,6% |
| από το 2050 | 0 | 100,0% |
Από το 2025-2028, οι ποσοστώσεις των παραγωγών θα αντιστοιχούν στο 60% των μέσων όγκων παραγωγής που καταγράφηκαν την περίοδο 2011–2013, με σταδιακή μείωση στο 15% το 2036 και μετά (Παράρτημα 4).
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΧΡΗΣΗΣ ΦΘΟΡΙΟΥΧΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΥΨΗΛΟΥ GWP
| Α/Α | Προϊόντα και εξοπλισμός | Περιέχουν ή η λειτουργία τους βασίζεται σε | GWP | Rated cap. kW | Ημερομηνία απαγόρευσης |
| 1 | Ψυγεία και καταψύκτες εμπορικής χρήσης. Κάθε ανεξάρτητος εξοπλισμός ψύξης, εκτός των ψυκτών. | F-gases | ≥150 | 1/1/2025 | |
| 2 | Προϊόντα προσωπικής φροντίδας (π.χ.μους,κρέμες,αφροί) | F-gases | 1/1/2025 | ||
| 3 | Εξοπλισμόςδροσισμούτουδέρματος (εκτός από ιατρικές εφαρμογές). | F-gases | ≥150 | 1/1/2025 | |
| 4 | Εξοπλισμός πυροπροστασίας. | F-gases (Παράρτημα I) | Εξαίρεση απαιτήσεων ασφαλείας | 1/1/2025 | |
| 5 | Οικιακά ψυγεία και καταψύκτες. | F-gases | 1/1/2026 | ||
| 6 | Στατικοί ψύκτες. | F-gases | ≥150* | ≤12 | 1/1/2027 |
| 7 | Στατικοί ψύκτες. | F-gases | ≥750 * | >12 | 1/1/2027 |
| 8 | Στατικοί ψύκτες. | F-gases | Εξαίρεση απαιτήσεων ασφαλείας | ≤12 | 1/1/2032 |
| 9 | Στατικός, ανεξάρτητος, συνδεδεμένοςστορεύμαεξοπλισμόςκλιματισμού (δωματίων, mono-block&άλλα) και αντλίες θερμότητας. | F-gases | ≥150, (όριο 750, εξαίρεση απαιτήσεων ασφαλείας) | ≤12 | 1/1/2027 |
| 10 | Στατικός, ανεξάρτητος, συνδεδεμένοςστορεύμαεξοπλισμόςκλιματισμού (δωματίων, mono-block&άλλα) και αντλίες θερμότητας | F-gases | Όριο 750, εξαίρεση απαιτήσεων ασφαλείας | ≤12 | 1/1/2032 |
| 11 | Monoblockκαιάλλοςστατικός, ανεξάρτητοςεξοπλισμόςκλιματισμού και αντλιών θερμότητας. | F-gases | ≥150, (όριο 750, εξαίρεση απαιτήσεων ασφαλείας) | >12 & ≤50 | 1/1/2027 |
| 12 | Άλλοςστατικός, ανεξάρτητοςεξοπλισμόςκλιματισμού και αντλιών θερμότητας. | F-gases | ≥150, (όριο 750, εξαίρεση απαιτήσεων ασφαλείας) | 1/1/2030 | |
| 13 | Εξοπλισμός κλιματισμού διαιρούμενου τύπουκαι αντλίες θερμότητας (αέρα-νερού). | F-gases | ≥150 * | ≤12 | 1/1/2027 |
| 14 | Εξοπλισμός κλιματισμού διαιρούμενου τύπουκαι αντλίες θερμότητας (αέρα-αέρα). | F-gases | ≥150 * | ≤12 | 1/1/2029 |
| 15 | Εξοπλισμός κλιματισμού διαιρούμενου τύπουκαι αντλίες θερμότητας | F-gases | Εξαίρεση απαιτήσεων ασφαλείας | ≤12 | 1/1/2035 |
| 16 | Εξοπλισμός κλιματισμού διαιρούμενου τύπουκαι αντλίες θερμότητας | F-gases | ≥750 * | >12 | 1/1/2029 |
| 17 | Εξοπλισμός κλιματισμού διαιρούμενου τύπουκαι αντλίες θερμότητας | F-gases | ≥150 * | >12 | 1/1/2033 |
| *Εξαίρεση απαιτήσεων ασφαλείας
F–gases:Φθοριούχα αέρια του θερμοκ. (HFCs, NF3, PFCs,SF6) |
|||||
Απαγορεύσεις Χρήσης F-gases
- Απαγόρευση χρήσης F-gasesμε GWP ≥ 2500:
- Από 1/1/2025, απαγορεύεται η χρήση για συντήρηση ή επισκευή οποιουδήποτε ψυκτικού εξοπλισμού. Υπάρχει εξαίρεση για ανακτημένα ή ανακυκλωμένα ψυκτικά μέσα έως 1/1/2030.
- Από 1/1/2026, απαγορεύεται η χρήση (αυτών που απαριθμούνται στο Παράρτημα I) για τη συντήρηση ή επισκευή κλιματιστικών και αντλιών θερμότητας. Εξαίρεση ισχύει για ανακτημένα ή ανακυκλωμένα ψυκτικά μέσα έως 1/1/2030.
- Απαγόρευση χρήσης F-gasesμε GWP ≥ 750 (Παράρτημα I):
- Από 1/1/2032, απαγορεύεται η χρήση για τη συντήρηση ή επισκευή σταθερού ψυκτικού εξοπλισμού, εξαιρουμένων των ψυκτικών συγκροτημάτων (chillers).
- Επιπλέον εξαιρέσεις: Εξαιρούνται ο στρατιωτικός εξοπλισμός, ο εξοπλισμός ψύξης κάτω από -50 °C και οι πυρηνικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας.
Ανάκτηση, Ανακύκλωση και Καταστροφή
Ο κανονισμός εισάγει αυστηρά πρωτόκολλα για τον περιορισμό των εκπομπών F-gases κατά τη συντήρηση και την απόσυρση του εξοπλισμού:
- Υποχρεωτική Ανάκτηση: Τα F-gasesπρέπει να ανακτώνται κατά τη συντήρηση ή στο τέλος του κύκλου ζωής του εξοπλισμού.
- Ανακύκλωση/Καταστροφή: Τα ανακτημένα αέρια πρέπει είτε να ανακυκλώνονται με ασφαλή τρόπο είτε να καταστρέφονται.
Ενισχυμένα Πρότυπα Πρόληψης Διαρροών και Παρακολούθησης
Ο αναθεωρημένος κανονισμός εισάγει πιο αυστηρές απαιτήσεις για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση διαρροών:
- Μειωμένο Κατώφλι Ελέγχου Διαρροής:
Απαιτούνται πλέον τακτικοί έλεγχοι (από χειριστές και κατασκευαστές), για εξοπλισμό που περιέχει ≥5 τόνους ισοδύναμου CO₂(Παράρτημα I) ή ≥1 κιλό F-gas (Παράρτημα II). - Εστιασμένη Παρακολούθηση Εξοπλισμού:
Ισχύουν συγκεκριμένες απαιτήσεις παρακολούθησης για ερμητικά σφραγισμένα συστήματα που περιέχουν ≥10 τόνους ισοδύναμου CO₂(Παράρτημα I) ή ≥2 κιλά F-gases (Παράρτημα II), για οικιακές μονάδες (≥3 κιλά F-gases), ηλεκτρικούς διακόπτες (≥6 κιλά F-gases) κλπ.
Αναθεωρημένα Πρότυπα Αναφοράς και Επισήμανσης
Ο νέος Κανονισμός για τα F-gases (ΕΕ) 2024/573 εισάγει σημαντικές αλλαγές για τα φθοριούχα αέρια σεπρο-γεμισμένο εξοπλισμό και χύδην μορφή.
- Προθεσμία για Εκθέσεις Επαλήθευσης:
Έως τις 30 Απριλίου 2025 και κάθε επόμενο έτος, κάθε επιχείρηση (παραγωγός, εισαγωγέας ή εξαγωγέας) που δηλώνει ότι διέθεσε στην αγορά, καθώς και κάθε εισαγωγέας εξοπλισμού που διέθεσε στην αγορά προ-γεμισμένο εξοπλισμό που περιέχει τουλάχιστον 1000 τόνους ισοδύναμου CO₂υδροφθορανθράκων (HFCs), οφείλει να υποβάλει στην Επιτροπή έκθεση επαλήθευσης από ανεξάρτητο φορέα για το προηγούμενο ημερολογιακό έτος. Ο ελεγκτής πρέπει να είναι εγγεγραμμένος στην δικτυακή πύλη F-Gas και να διαθέτει κατάλληλη διαπίστευση. - Ενισχυμένες Υποχρεώσεις Αναφοράς:
Έως τις 31 Μαρτίου 2025 και κάθε επόμενο έτος, κάθε παραγωγός ή εισαγωγέας που διέθεσε στην αγορά HFCs για την παραγωγή δοσομετρικών συσκευών εισπνοής (metered dose inhalers), οφείλει να αναφέρει στην Επιτροπή τα δεδομένα που ορίζονται στο Παράρτημα 9. Οι κατασκευαστές αυτών των συσκευών οφείλουν επίσης να υποβάλλουν σχετικά δεδομένα στην Επιτροπή, όπως ορίζεται στο Παράρτημα 9, για τα HFCsπου παρέλαβαν. - Ενημερωμένες Απαιτήσεις Επισήμανσης:
Από 1ης Ιανουαρίου 2025, όλα τα προϊόντα και ο εξοπλισμός πρέπει να συμμορφώνονται με τις νέες προδιαγραφές επισήμανσης του κανονισμού.
Υποχρεωτικές Απαιτήσεις Κατάρτισης
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ορίζει ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση προγραμμάτων εκπαίδευσης και πιστοποίησης που σχετίζονται με τα F-gases και τα υποκατάστατα:
- Ανάπτυξη Προτύπων Κατάρτισης:
Έως τις 12 Μαρτίου 2026, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα καθορίσει τις απαιτήσεις για τα προγράμματα εκπαίδευσης και πιστοποίησης. - Υποχρεωτική Επαναληπτική Εκπαίδευση:
Από τις 12 Μαρτίου 2027, η επαναληπτική εκπαίδευση καθίσταται υποχρεωτική τουλάχιστον κάθε επτά χρόνια. - Ισχύς Υφιστάμενων Πιστοποιητικών (517/2014):
Τα τρέχοντα πιστοποιητικά εκπαίδευσης παραμένουν σε ισχύ.
Πιο Αυστηροί Έλεγχοι στις Εισαγωγές και Εξαγωγές
Ο αναθεωρημένος κανονισμός επιβάλλει αυστηρότερους περιορισμούς στο εμπόριο HFCs και συναφών προϊόντων:
- Απαγόρευση Εμπορίου με Χώρες εκτός Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ:
Από 1ης Ιανουαρίου 2028, απαγορεύεται η εισαγωγή και εξαγωγή HFCs, καθώς και προϊόντων και εξοπλισμού που χρησιμοποιούν HFCs, προς/από χώρες που δεν έχουν υπογράψει το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ. - Περιορισμοί Εξαγωγών:
Από τις 12 Μαρτίου 2025, απαγορεύεται η εξαγωγή αφρωδών υλικών, τεχνικών αερολυμάτων, στατικού ψυκτικού και κλιματιστικού εξοπλισμού, καθώς και στατικών αντλιών θερμότητας που απαριθμούνται στο Παράρτημα 4 του Κανονισμού 2024, εφόσον περιέχουν ή η λειτουργία τους βασίζεται σε F-gasesμε GWP 1000 ή υψηλότερο.
ΓΕΝΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΩΝ ΧΑΜΗΛΟΥ GWP
| Υποκατάστατα των R-404A & R-407A/C/F | ||||||
| A/A | Ονοματολογία ASHRAE | Εφαρμογές2 | Κατηγορία αναφλεξιμότητας³ | Είδος εξοπλισμού | Συμβατά λιπαντικά4 | GWP1 |
| 1 | R-449A | LT, MT, AC | A1 | Νέος, Ανακατασκευή | POE | 1282 (1397) |
| 2 | R-454A | LT, MT, AC, HP | A2L | Νέος | POE | 238 (239) |
| 3 | R-454C | LT, MT, AC | A2L | Νέος | POE | 146 (148) |
| 4 | R-455A | LT, MT, AC | A2L | Νέος | POE | 146 (148) |
| Υποκατάστατα του R-410A | ||||||
| Ονοματολογία ASHRAE | Εφαρμογές2 | Κατηγορία αναφλεξιμότητας³ | Είδος εξοπλισμού | Συμβατά λιπαντικά4 | GWP1 | |
| 1 | R-454B | AC, HP | A2L | Νέος | POE | 467 (466) |
| 2 | R-452B | AC, HP | A2L | Νέος | POE | 676 (698) |
| Υποκατάστατα του R-134a | ||||||
| Ονοματολογία ASHRAE | Εφαρμογές2 | Κατηγορία αναφλεξιμότητας³ | Είδος εξοπλισμού | Συμβατά λιπαντικά4 | GWP1 | |
| 1 | R-513A | MT, AC | A1 | Νέος, Ανακατασκευή | POE | 573 (631) |
| 2 | R-1234yf | MT, AC | A2L | Νέος | POE | <1 (4) |
| 3 | R-1234ze | MT, AC | A2L | Νέος | POE | <1 (7) |
| Υποκατάστατα του R-22 | ||||||
| Ονοματολογία ASHRAE | Εφαρμογές2 | Κατηγορία αναφλεξιμότητας³ | Είδος εξοπλισμού | Συμβατά λιπαντικά4 | GWP1 | |
| 1 | R-449A | LT, MT, AC | A1 | Νέος, Ανακατασκευή | POE | 1282 (1397) |
| 2 | R-454C | LT, MT, AC | A2L | Νέος | POE | 146 (148) |
| 1 Σύμφωνα με την αναφορά αξιολόγησηςIPCCAR5 – (AR4) | ||||||
| 2 LT=Χαμηλώνθερμοκρασιών, MT= Μέσωνθερμοκρασιών, A/C=Κλιματισμός, HP = Αντλία θερμότηταςTR = Μεταφορές |
||||||
| 3 Κατηγορία αναφλεξιμότητας σύμφωνα με τα ASHRAE Standard 34 and ISO 817 |
||||||
| 4 POE=Συνθετικά λιπαντικά με βάση εστέρες πολυόλης |
||||||
ΦΥΣΙΚΑ ΨΥΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
| Είδος ψυκτικού | GWP | Τοξικότητα | Αναφλεξιμότητα | Εφαρμογές |
| R744 – CO₂ | 1 | No | No | Σουπερμάρκετ, αντλίες θερμότητας, αυτοκίνητα, βιομηχανική ψύξη. |
| R717-Αμμωνία | 0 | Yes | Slightly | Συστήματα βιομηχανικής ψύξης, αποθήκευση τροφίμων. |
| R290-Προπάνιο | 3 | No | Yes | Οικιακά ψυγεία, κλιματιστικά μηχανήματα, μικρά εμπορικά συστήματα. |
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ ΨΥΚΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΟΡΙΟΥ ΕΥΦΛΕΚΤΟΤΗΤΑΣ (EN378).
| Είδος ψυκτικού | Κατηγορία αναφλεξιμότητας | LFL @ WCFF * (kg/ m3) | Μέγιστη ποσότητα ψυκτικού χωρίς περιορισμό μεγέθους του χώρου (kg) |
| R1234yf | A2L | 0.289 | 1.73 |
| R-452B | A2L | 0.310 | 1.79 |
| R-454A | A2L | 0.278 | 1.73 |
| R-454B | A2L | 0.303 | 2.12 |
| R-454C | A2L | 0.293 | 1.73 |
| R-455A | A2L | 0.431 | 2,6 |
| R-152a | A2L | 0.130 | 0.52 |
| R-290 | A3 | 0.038 | 0.15 |
| * Κατώτερο όριο ευφλεκτότητας βασιζόμενο στη δυσμενέστερη κλασματοποίηση του ψυκτικού με την υψηλότερη συγκέντρωση εύφλεκτων συστατικών | |||
Συμπέρασμα
Ο Κανονισμός F-gases (ΕΕ) 2024/573 εκφράζει τη δέσμευση της ΕΕ για μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των φθοριούχων αερίων του θερμοκηπίου.
- Βασικά σημεία:
- Φιλόδοξο πρόγραμμα σταδιακής μείωσης των F-gases, που προάγει ψυκτικά μέσα με χαμηλό GWP και φυσικά ψυκτικά μέσα.
- Επέκταση του ελέγχου στη χρήση F-gasesκαι αυστηρότερες απαιτήσεις συμμόρφωσης για τις βιομηχανίες, οι οποίες θα χρειαστούν να πραγματοποιήσουν σημαντικές αλλαγές.
Εναρμόνιση με τους ευρύτερους κλιματικούς στόχους της ΕΕ για ένα βιώσιμο μέλλον.
